برآوردهای سه شرکت ردیابی کشتی از صادرات ۵ / ۱ میلیون بشکه نفت توسط دولت جمهوری اسلامی در ماه سپتامبر حکایت دارند. این میزان در یک سال گذشته که تحریم‌ها برگشته‌اند بی‌سابقه است و نسبت به ماه پیش نیز یک افزایش دوبرابری را نشان می‌دهد.
سه برآورد بر اساس ردیابی نفتکش‌ها حاکی از آن است که صادرات نفت توسط دولت جمهوری اسلامی به رغم تحریم‌های آمریکا در ماه جاری میلادی (سپتامبر) افزایشی چشمگیر داشته و یک “حلقه نجات برای دولت جمهوری اسلامی فراهم شده است”.
خبرگزاری رویترز در گزارشی در این باره، با اشاره به کاهش شدید صادرات نفت توسط دولت جمهوری اسلامی از سال ۲۰۱۸ و در پی خروج آمریکا از برجام، نوشته است که داده‌های جدید شرکت رصد کشتی‌ها با نام TankerTrackers و دو شرکت ردیابی دیگر (که نخواسته‌اند نامشان برده شود) نشاندهنده افزایش صادرات نفت ایران است.
سمیر مدنی، یکی از بنیانگذاران TankerTrackers به رویترز گفته است که “صادرات توسط دولت جمهوری اسلامی در حال افزایش است و ماه جاری میلادی این صادرات به ۵ / ۱ میلیون بشکه در روز رسیده که شامل نفت خام و میعانات نفتی است.” این میزان صادرات به گفته مدنی در یک سال و نیم گذشته سابقه نداشته است و دو برابر میزان صادرات توسط دولت جمهوری اسلامی در ماه قبل (اوت) است.
بنا بر داده های TankerTrackers تشخیص مقصد یا مقاصد صادرات توسط دولت جمهوری اسلامی دشوار است، زیرا تقریبا نیمی از صادرات توسط دولت جمهوری اسلامی توسط کشتی های خارجی یا از طریق انتقال کشتی به کشتی انجام می‌شود.
سوال‌های بی‌پاسخ
هم تدوام این افزایش بی‌سابقه صادرات نفت توسط دولت جمهوری اسلامی و هم برگشت درآمدهای ناشی از آنها پرسش‌هایی هستند که در شرایطی که دولت آمریکا حلقه تحریم‌ها را به گرد دولت جمهوری اسلامی محکم‌تر می‌کند باعلامت سوال روبرو هستند.
کاهش صادرات نفت و افت شدید درآمدهای دولت جمهوری اسلامی که به کسری بزرگ در بودجه منجر شده دولت را به تدابیری همچون عرضه نفت در بورس به افراد حقیقی و حقوقی یا طرح سلف‌خری و پیش‌فروش نفت در بازار بورس سوق داده که در هر دو مورد موفقیتی به دست نیامده است.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت جمهوری اسلامی، روز ۲۵ شهریور در گزارشی به مجلس در مورد نحوه مقابله با تحریم‌ها گفت: «ما هر چه صادر می‌کنیم به اسم جمهوری اسلامی نیست. چند بار تغییر می‌کند حتی سندها هم تغییر می‌کند، مشخصات هم همین‌طور. می‌گویند که چرا برنامه‌هایت را برای دور زدن تحریم‌ها توضیح ندادید من اگر برنامه‌ها را توضیح دهم نقشه عملیات را لو داده‌ام، من فقط می‌توانم نتایج را خدمت نمایندگان بگویم.»
دویچه وله نوشت؛ تا کنون با وجود ظرفیت صادرات نفت، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی معادل ۵/ ۲ تا ۳ میلیون بشکه در روز، مقدار واقعی صادرات کمابیش در حدود ۲۰ درصد این رقم برآورد می‌شده است. ایده‌هایی از قبیل ساخت پالایشگاه و دور زدن تحریم‌ها از طریق صادرات فرآورده‌های نفتی (که در مقایسه با نفت خام امکان ردگیری کمتری دارند) نیز کمتر عملی شده‌اند.
