جمهوری اسلامی در استانه بازگشت تحریم‌هایی قرار دارد که مقام‌های آمریکایی آنها را “کمرشکن و فلج‌کننده” می‌خوانند. این بخش از تحریم‌ها شامل مواردی چون خرید و فروش اسکناس دلار، فلزات گرانبها و صنایع خودروسازی می‌شود.
شماری از رسانه‌های جمهوری اسلامی موعد بازگشت دور نخست تحریم‌های آمریکا را روز ۶ اوت گزارش کردهاند. خبرگزاری فرانسه می‌گوید اعمال مجدد تحریم‌ها از ساعت چهار بامداد سه‌شنبه به وقت گرینویچ (حدود ساعت ۶ به وقت اروپای مرکزی و ۸ و نیم صبح به وقت تهران) آغاز می‌شود.
رئیس جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ هشتم ماه مه (۱۸ اردیبهشت) فرمان اجرایی خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را امضا کرد.
در پی این اقدام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده اعلام کرد که تحریم‌های لغو یا تعلیق شده آمریکا علیه جمهوری اسلامی، در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه دوباره اعمال خواهد شد.
از اقدام‌های تحریمی واشنگتن علیه جمهوری اسلامی به عنوان “تحریم‌های یک‌جانبه” آمریکا یاد می‌شود اما این محدودیت‌ها در واقع و به طور عمده همان‌هایی هستند که با تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی به اجرا گذاشته شده بودند.
بخشی از تحریم‌هایی که به خاطر پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی علیه دولت اعمال شده بود با آغاز مذاکرات این کشور با شش قدرت جهانی (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) در سال ۹۲ به طور موقت تعلیق شد و لغو یا تعلیق نهایی آنها دی ماه ۹۴ با اجرایی شدن برجام رخ داد.
در ضمیمه دوم برجام که به تعلیق تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی مربوط می‌شود به بازگشت آنها نیز اشاره شده است. بر این اساس تجارت طلا و سایر فلزات گرانبها با جمهوری اسلامی مشمول تحریم می‌شود.
از اسکناس دلار تا فرش و هواپیما
در مرحله نخست اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، معامله اسکناس و اسناد مبتنی بر دلار با جمهوری اسلامی، نقل و انتقال درآمدهای این کشور و خدمات پیام‌رسانی به بانک مرکزی و موسسه‌های مالی ایرانی تحریم می‌شوند.
تحریم تجارت با جمهوری اسلامی در مورد گرافیت، فلزات خام یا نیمه ساخته از قبیل آلومینیوم و فولاد، زغال سنگ، و نرم‌افزارهای تنظیم فرایندهای صنعتی در این حوزه نیز از چند روز دیگر به اجرا در می‌آید.
مطابق اعلام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، از بامداد سه‌شنبه تحریم‌های آمریکا در حوزه “فروش، عرضه یا نقل و انتقال کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش خودروسازی جمهوری اسلامی ” نیز دوباره اعمال می‌شوند.
وزارت خزانه‌داری همچنین مقرر کرده که در پایان دوره ۹۰ روزه پس از خروج این کشور از برجام، واردات فرش و مواد غذایی جمهوری اسلامی به آمریکا و فروش هواپیماهای تجاری و قطعات و خدمات آنها به جمهوری اسلامی مشمول تحریم می‌شوند.
تحریم ریال جمهوری اسلامی نیز، که در چند ماه بیش از ۵۰ درصد ارزش خود در برابر دلار را از دست داده، به زودی در دستور کار واشنگتن قرار می‌گیرد. بر این اساس، انتقال و خرید یا فروش کلان ریال، حساب‌های بانکی تحت نفوذ ریال در خارج از ایران و معامله اوراق ریالی دولت جمهوری اسلامی تحریم می‌شوند.
دونالد ترامپ که بارها توافق هسته‌ای را “بدترین توافق تاریخ” خوانده انگیزه افزایش فشار بر جمهوری اسلامی را کشاندن این کشور پای میز مذاکرات برای دست‌یافتن به توافق جدیدی عنوان کرده که خطر دست یافتن جمهوری اسلامی به سلاح اتمی را برای همیشه برطرف کند و به نگرانی‌های جامعه جهانی درباره برنامه موشکی و اقدام‌های “بی‌ثبات کننده” این کشور در منطقه خاتمه دهد.
شماری از سیاستمداران آمریکایی نیز معتقدند باید با افزایش فشارهای همه‌جانبه بر حکومت جمهوری اسلامی و حمایت از شهروندان معترض در این کشور زمینه “تغییر رژیم” را فراهم کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده ۲۷ ژوئیه وجود هرگونه سیاست و برنامه‌ای را که هدف آن ساقط کردن یا تغییر رژیم در ایران باشد به شدت تکذیب کرد.
پیشنهاد مذاکره بدون پیش‌شرط ترامپ
در میانه جنگ لفظی شدیدی که در هفته‌های گذشته میان مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی و آمریکا در جریان بوده، دونالد ترامپ دوشنبه گذشته، هشتم مرداد در کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر ایتالیا گفت که اگر جمهوری اسلامی آمادگی داشته باشند او نیز حاضر است بدون هیچ پیش‌شرطی با آنها ملاقات کند.
رئیس جمهوری آمریکا یک روز بعد در یک گردهمایی در ایالت فلوریدا ضمن “وحشتناک و پرهزینه” خواندن توافق هسته‌ای، با بیان این که احساس می‌کند مقام‌های جمهوری اسلامی به زودی با آمریکا وارد گفت‌وگو می‌شوند افزود: «شاید هم نه، و این هم اشکالی ندارد.»
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه و بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه در واکنش به پیشنهاد مذاکره مستقیم ترامپ، تحریم و فشار را نقطه مقابل گفت‌وگو ذکر کردهاند که به باور آنها یکی از ملزوماتش پایبندی به تعهدات بین‌المللی است. این سخنان را می‌توان به معنای موکول کردن هرگونه مذاکره به عدم اعمال تحریم و بازگشت آمریکا به برجام ارزیابی کرد.
با این همه مقام‌های نظامی جمهوری اسلامی با هر گونه مذاکره با آمریکا از اساس مخالفت کرده و به شکلی کمابیش صریح گفته‌اند که دولت نیز اجازه این کار را ندارد.
به گزارش خبرگزاری فارس سردار محمد علی جعفری، فرمانده کل سپاه نهم مرداد در نامه‌ای خطاب به ترامپ نوشته است: «شما این آرزو را به گور خواهید برد که مقامات جمهوری اسلامی از شما درخواست ملاقات کنند یا اجازه ملاقات با شما را از ملت‌شان دریافت نمایند. هرگز چنین روزی را نخواهید دید.»
آغاز فشارها پیش از بازگشت تحریم
با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، پنج کشور باقیمانده طرف این توافق اعلام کردند که به برجام پایبند خواهند ماند و تلاش می‌کنند جمهوری اسلامی همچنان از مزایای آن بهرمند باشد. با این همه بر اثر فشار ایالات متحده، به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی جهان، پیش از بازگشت تحریم‌ها نیز اغلب شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به خاطر نگرانی از مجازات‌های واشنگتن به همکاری خود با تهران خاتمه داده‌اند.
در ماه‌های گذشته و از زمانی که زمزمه خروج آمریکا از برجام به گوش می‌رسید وضعیت اقتصادی جمهوری اسلامی دچار بحران شدیدی شد که به اعتقاد کارشناسان سوءمدیریت و سیاست‌های نادرست نیز در وخیم شدن آن نقش مهمی داشته است.
به گزارش دویچه وله؛ بازگشت تحریم‌ها اقتصاد بحران‌زده جمهوری اسلامی را با چالش‌های جدیدی روبرو می‌کند. این واقعیتی است که حتی مسئولان دولت و کارگزاران حکومتی نیز به آن اعتراف می‌کنند.شماری از اصولگرایان افراطی، فرماندهان سپاه پاسداران و مراجع تقلید از در گرفتن یک “جنگ اقتصادی” علیه ایران سخن می‌گویند و علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید این یک “جنگ واقعی” است و با بازگشت تحریم‌ها ممکن است یک میلیون نفر به خیل بیکاران ایران اضافه شود.
