تحولاتی جهشی و غافل گیرانه در عربستان؛ وقتی آگاهانه به حق می رانید، دنیایی را پشت سر دارید

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئیت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)

تحولات و تغییراتی که توسط سیاستمداران جوان و پیرو نسلی جدید در عربستان رقم خورد، موجب بهت جهانیان شد و مایه امیدواری برای نسل جوان خاورمیانه که تازه از کابوس “فتنه بزرگ اسلام گرایان منطقه” بیدار شده (که چیزی نمانده بود ان کابوس تعبیر شود) و به دنبال “راه نجاتی” برای بهبود شرایط در همه زمینه ها می گردند و همین طور غافلگیری اعجاب آوری برای فعالان حقوق بشر و حقوق زنان در سراسر گیتی بدنبال داشت.

شگفتی این تحولات جهش وار و اصلاحی تنها برای اِعمال بدون دردسر این قوانین و احکام نبود، که برای دولتمردان و سیاستمدارنی نیز در آمریکا بود که اگر در کمپین انتخاباتی مدیر تبلیغات شان از چنین تصمیماتی عملی برای تغییر وضعیت زنان سخن گفته می شد، قطعاً آن را با شوخی ماه آوریل عوضی می گرفتند. درست است؛ “پرزیدنت ترامپ و نزدیکترین اعضای فامیلش”، تهییج کننده و هدایتگر ولیعهد عربستان و سیاستمدارانی هستند که به پشتوانه شان این تحولات و اصلاحات رقم خورده و ادامه نیز خواهد داشت؛ این در حالی است که سرویس های امنیتی و حتی استراتژیست های آمریکایی مخالف آن بوده و هستند و آن را مایه نگرانی امنیتی در عربستان می دانند!

سخنان دونالد ترامپ در دوران جوانی و برخی از ارتباطات اش با زنان –که غالباً به زندگی خصوصی اش مربوط بود- سوژه ای شده بود برای تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری در آمریکا بر علیه یکدیگر (از عرف های نامناسب و زشت در انتخابات آمریکا). این به نگرانی ها پیرامون وضعیت زنان می افزود، با این وجود زنانی که به دونالد ترامپ رأی دادند، گویا چیزی بیش از بقیه می دیدند و می دانستند! (که من تنها به برخی از اظهارات وی در مقایسه مادرش با زنان دیگر معطوف شدم). خانواده پرزیدنت ترامپ و به خصوص دختر و دامادش نیز در این تحولات بسیار تعیین کننده بوده و هستند. به عبارتی، علاوه بر نسلی نواندیش، تهییج کنندگان و به خصوص بانوانی نیز در پشت تهییج و هدایت این تغییرات در عربستان برای سیاستمدارانی هستند که حمایت شان مشروط به اصلاحاتی شده که می بینید. ولیعهد جوان عربستان “افقی روشن و امید دهنده” برای کشوری ترسیم می کند که پیش و بیش از وی هیچ سیاستمدار محافظه کاری جرأت اش را در خود نمی دید. تقریباً تمامی تحولاتی را که چون حکمی اصلاحی صادر کرده مثبت و موثر یافتم و تنها می خواهم به چند “نقطه عطف” توجه دهم.

متوجه ام که منظور ولیعهد عربستان از اسلام میانه رو چه بوده است و برای اعمال آنچه در پیش می گیرد، اگر بخواهید به ورای تغییر یک نام پیش روید باید مواردی را توجه داشته باشید. درد بزرگ کنونی عربستان و خاورمیانه از مسلمانان نیست، که از اسلام گرایان است، و البته “نه فقط اسلام گرایان که ایدئولوژی شده شان”. باید خوانشی که از اسلام نزد اسلام گرایان و به خصوص نزد مفتیان تان است، تغییر کند. آن مستلزم گرفتن قدرت صدور فتوا از مفتیان (فتوا تنها از خداست و پیامبران نمی توانند فتوا دهند، چه رسد دیگران) نیز می شود –البته به شکلی گام به گام- و تغییراتی اساسی در کتب درسی تان در عربستان است که بی شک برای اعمال آن نیاز به مشاوره نیز دارید و مهمتر از همه، گروه های سلفی و وهابی که در سراسر دنیا از حاکمیت عربستان یا شاهزادگان یا صندوق های صدقه، تغذیه می شوند، باید منابع مالی شان را قطع کنید، از صدور مفتیان از عربستان به نقاط دیگر دنیا اجتناب ورزید و جملگی را از کارهای سیاسی منع کرده و تنها به کارهای خیریه با همکاری های محلی (هر کشور یا منطقه و محلی که در آن فعال هستند) معطوف و محدود کنید. سیاسمتداران یا شاهزادگانی را که حامی پنهان گروه های تندرو یافتید، در صورتی که هزینه دستگیری شان را برای خود سنگین می بینید، تنها گزارش شان را به مقامات آمریکایی دهید تا آنان در موقع مقتضی دستگیرشان کنند و زلزله ای خانوادگی در نزد سعودی ها روی ندهد که عربستان را بلرزاند. علاوه بر آمریکا، از تجارب اروپا و روسیه نیز در همه زمینه ها می توانید کمک بگیرد. البته نباید جامعه تان را برای تحولات پیش رو به سیاستمداران و متخصصان توسعه اقتصادی محدود کنید و باید از “جوامع مدنی کشورهای پیشرفته دنیا” کمک گیرد و آنان را در تعامل با جامعه مدنی عربستان و متحدان تان قرار دهید. آن زمینه فرهنگی و پشتوانه اجتماعی لازم برای توسعه اقتصادی و تحولات ساختاری بعدی را به شما می بخشد و جامعه تان را توانا می سازد تا تغییرات اش به چند سیاستمدار محدود نگردد. به استثنای همکاری اطلاعاتی-امنیتی و به خصوص در زمینه “ضد اطلاعات با اسرائیل” (و تنها برای برخی از عملیات های خرابکارانه که توسط رژیم ایران صورت می گیرد، صرفاً اطلاعات از اسرائیل بگیرید و بس؛ مثل فتنه گذشته ملاهای ایران برای حج) که اگر این هشدار را عملاً جدی نگیرید، همان بلایی را سر شما و مملکت تان می آورند که سر شاه ایران و مملکت اش آوردند.

در این صورت، مهمتر از یک سیاستمدار بیادماندنی در عربستان که بخشی بزرگ از رستاخیزی خواهید شد که دنیای اسلام را فرا می گیرد و در مقاطع مختلف حمایتم را از شما دریغ نخواهم کرد. “تا زمانی که این چنین درست و به حق می رانید”.