حماسه گیلگمش به طور گسترده‌ای در جهان شناخته شده است و اغلب در دوره‌های ادبیات جهان مطالعه می‌شود. این اثر حماسی نه فقط به این دلیل که اولین قطعه از شعر حماسی غربی است، بلکه در نوع خود یک شاهکار محسوب می‌شود.
حماسه گیلگامش یکی از قدیمی‌ترین و نامدارترین آثار حماسی ادبیات دوران تمدن باستان است که در منطقه میان‌رودان شکل گرفته است. قدیمی‌ترین متون موجود مرتبط با این حماسه به میانه هزاره سوم پیش از میلاد مسیح می‌رسد که به زبان سومری است. از این حماسه نسخه‌هایی به زبان‌های اَکدی و بابِلی و آشوری موجود است.
این شعر 4000 سال قبل نوشته شده است و داستان قهرمانی را روایت می‌کند که با خدایان و شیاطین می‌جنگد و با موضوعاتی سر و کله می‌زند که تا به امروز هر کسی را سردگم می‌کند: چگونه با غم از دست دادن عزیزان کنار بیاییم و هدف از هستی چیست؟
هرچند اخیرا محققان سوالات جدیدی را مطرح کردند: آیا گیلگمش واقعا وجود داشته است؟ چقدر از این شعر حماسی درباره نیمه‌خدایان براساس واقعیت و چقدر از آن خیالی است؟
اگر در نظر بگیرم که گیلگمش یک مرد واقعی بوده، باید در بین النهرین باستانی، بین رودخانه تیرس و فرات، واقع در عراق کنونی زندگی می‌کرده است. به نظر می‌رسد این شعر بین سال‌های 2150 تا 1400 قبل از میلاد مسیح سروده شده باشد. متخصصان بر این باورند که این داستان به صورت شفاهی از دوران دودمان سوم سومری‌ها یور (2100 قبل از میلاد مسیح) وجود داشته و وقتی که بابلی‌ها به قدرت رسیدند (1800 قبل از میلاد مسیح) به صورت نوشته درآمده است.
لوح حماسه گیلگمش
حوادث گفته شده در این حماسه، به همراه چهار شعر حماسی دیگر که از آن دوره جان سالم به دربرده‌اند، اساطیری هستند اما این احتمال هم وجود دارد که به افتخار افراد و اتفاقات واقعی سروده شده باشند.
فهرست شاهان سومری یک لوح سنگی است که نام پادشاهان سومری به دست خدایان در آن نوشته شده بود. این لوح از شهری به شهر دیگر می‌رفت تا وحدت منطقه را نشان دهد. در نهایت این لیست تبدیل به ابزار سیاسی شد و نام گیلگمش نیز روی آن به چشم می‌خورد.
مجسمه گیلگمش در لوور فرانسه
زیر قسمت «اولین حاکمرانان اروک»، نام گیلگمش در جایگاه پنجم با عنوان «پدرش یک افسانه بود، لرد کولابا» آمده است. گفته شده که گیلگمش 126 سال حکومت کرد (حدودا 2600 سال قبل از میلاد مسیح). هرچند این امر نه افسانه گیلگمش را تائید می‌کند نه انکار.
تصویر گیلگمش در یکی از نقاشی‌های قدیمی
براساس اشعاری که پیش از این حماسه نوشته شده، پدر گیلگمش «لوگالباندا»، یک پادشاه موعظه‌گر بوده است. نام لوگالباندا نیز در فهرست پادشاهان سومری به چشم می‌خورد که 1200 سال حکومت کرد و ملقب به «چوپان» بود. در داستان‌ها آمده که مادر گیلگمش الهه «نینسون» است. در واقع تبار گیلگمش قدرت‌های جادویی و قدرت فراانسانی را برای وی فراهم کرده است.
مجسمه تکه‌شده منتسب به «نینسون»، مادر گیلگمش
به گزارش آنا به نقل از AncientOrigins، در برخی از داستان‌ها آمده که گیلگمش به کمک انسان‌ها و خدایان آمده است. در برخی دیگر گفته می‌شود که وی علیه انسان‌ها و خدایان می‌جنگیده است. یک داستان، درگیری میان گیلگمش از اوراک و شاه آقا از کیش روایت می‌شود. نام آقا نیز در فهرست پادشاهان سومری، زیر بخش «اولین حاکمرانان کیش»، به چشم می‌خورد؛ وی به مدت 625 سال بر آن منطقه حکومت کرد (حدودا 2600 سال قبل از میلاد مسیح).
