خیلی‌ها معتقدند در میان تمام رشته‌های عکاسی، عکاسی از حیات وحش یکی از دشوارترین‌ها است. لحظه‌های عجیب و ناب، صبر، استقامت، ساعت‌ها منتظر ماندن برای رویارویی با یک سوژه و… از دشواری‌های رشته عکاسی از حیات وحش محسوب می‌شود. در حقیقت انتظار یک عکاس و دقت و سرعت او در انتخاب سوژه و شکار لحظه‌های ناب از حیوانات مانند انتظاری‌ست که یک شکارچی برای شکار دارد با این تفاوت که عکاس لحظه‌ها را ثبت می‌کند و شکارچی آنها را نابود.
اما چند سالی‌است گروه علمی دانش عکاسی در حال اجرای طرحی با عنوان استفاده از «شا‌تر به جای ماشه» است. شکارچیان در این طرح مجاب می‌شوند اسلحه را زمین گذارند و بجای آن دوربین در دست بگیرند و لحظه‌های ناب طبیعت و جانوران را ثبت کنند.
علی طباطبائی نزدیک به ۲۰ سال است در زمینه عکاسی از حیات وحش فعالیت می‌کند؛ او با بیان اینکه عکاسی از حیات‌وحش دارای دو جنبه است، در گفتگو با ایلنا ادامه داد: یک جنبه اقتصادی و فروش عکس‌ها به خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مختلف است و در حقیقت منبع درآمدی برای عکاس است. اما مهم‌ترین بخش عکاسی حیات وحش این است که با ثبت توالی زندگی گیاهی و جانوری می‌توان موقعیت زیستی و آب‌و هوایی و طریقه زندگی یک خطه از مردم را نشان داد.
طباطبائی افزود: از طریق عکاسی حیات وحش می‌توان به تغییراتی که در گونه‌های جانوری و گیاهی روی می‌دهد؛ پی برد به‌طور مثال در ده‌های گذشته چه گونه‌های گیاهی و جانوری در یک منطقه بوده و الان نیست یا دچار تغییرات شده است. این اطلاعات می‌تواند پایه‌ای برای تصمیمات کلان کشور در ساخت شهر‌ها و مناطق صنعتی و… باشد.
او معتقد است عکاسی از حیات وحش به نوعی هنر است: در خیلی از شرایط عکسی که گرفته می‌شود مهم نیست بلکه مهم زنده‌بودن در آن شرایط طبیعی است و این نیازمند توانمندی خاصی است البته موضوع دیگری که اهمیت دارد این است که بتوان در آن شرایط هنرمندانه عکس گرفت در خیلی از اوقات این کار شبیه به شکار می‌شود. عکاسی از حیات وحش در حقیقت بکارگیری هنر زندگی در شرایط سخت و استفاده از تجهیزات و هنر عکاسی است.
این هنرمند که از حیوانات مختلفی ازجمله گربه ایرانی، پرندگان و… عکاسی کرده است، گفت: عکاسی از حیات وحش بیشتر به علاقه انسان برمی‌گردد و اینکه عکاس به چه گونه‌ای از حیات و حش بیشتر علاقه داشته باشد. به‌طور مثال بعضی‌ها صرفا کوهستان و برخی دیگر کویر را بیشتر دوست دارند.
طباطبائی با بیان اینکه تجهیزات خوب یکی از مهم‌ترین اصول اولیه عکاسی حیات وحش است، خاطرنشان کرد: حضور در طبیعت و دانستن مهارت‌های زندگی در آن، حمل وسایل مورد نیاز، رفتار با مردم بومی آن منطقه و طبعیت‌نشینان می‌تواند در روند عکاسی حیات وحش موثر باشد.
او دانستن زمان مناسب برای عکاسی از طبعیت را یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت یک عکاس حیات وحش دانست و اشاره کرد: از طریق کلاس‌های آموزشی جانور‌شناسی، استفاده از افراد محلی و همچنین استفاده از محیط‌بانان می‌توان زمان و مکان دقیق را برای عکاسی از حیات وحش پیدا کرد.
این هنرمند با اشاره به اینکه مکررا این اتفاق افتاده که در هنگام عکاسی از یک سوژه، همه چیز تغییر کند و فرصت عکاسی از دست برود، گفت: عکاس حیات وحش هر دو هفته که به‌طور متناوب در طبیعت حضور دارد، اگر بتواند دو عکس تهیه کند خیلی خوش‌شانس است. حضور به موقع، انتظار، صبر و حوصله از ویژگی‌های خاص عکاسان حیات وحش است.
طباطبائی با بیان اینکه تا چندسال اخیر در کشور ما هیچ دوره حرفه‌ای برای عکاسان حیات وحش وجود نداشته، اظهار کرد: عکاسی عمومی تدریس می‌شد و اولین بار زنده‌یاد اینانلو در موسسه طبیعت آموزش این روش عکاسی را باعنوان عکاسی از طبیعت به همراه آیتم‌هایی در خصوص طبیعت‌گردی تدریس می‌کرد، در حال حاضر چندسالی است که در آموزشگاه دانش عکاسی به‌طور تخصصی عکاسی از حیات وحش آموزش داده می‌شود.
او درباره استفاده از فتوشاپ در عکاسی توضیح داد: استفاده از فتوشاپ در عکاسی شامل دو بخش است؛ یک بخش اضافه کردن قسمت‌های مختلف به عکس است که هیچ عکاس حرفه‌ای این کار را انجام نمی‌دهد و از نظر هنری این کاری غیرقانونی است چراکه در هیچ جشنواره و اکسپویی از آن عکس نمی‌توان استفاده کرد.
این عکاس با اشاره به اینکه عکسی که گرفته می‌شود مانند غذای خامی است که باید مرحله پخت را بگذارند، ادامه داد: استفاده از تاریکخانه دیجیتال برای پخت عکس است و منعی ندارد و باید عکس به فرمت‌های قابل خوندان و قابل چاپ تبدیل شود و استفاده از آن مانعی ندارد.
طباطبایی با اشاره به اینکه عکاسی حیات وحش در ایران به دوران ناصری و عکاسی از شکارهای او بازمی‌گردد، گفت: اسکندر فیروز که مجله شکار طبیعت را چاپ می‌کردند و در سال‌های اخیر نیز با ورود دوربین‌های دیجیال خوشبختانه عکاسی از حیات وحش به تفریحات مورد علاقه جوانان تبدیل شده است.
او افزود: عکاسی حیات وحش در ایران بسیار ضعیف است و متاسفانه بازار قابل توجهی در این زمینه در کشور ما وجود ندارد. عدهای از عکاسان با سایت‌ها و مجلات خارجی کار می‌کنند. هر هنر حرفه‌ای در نهایت به یک بازار اقتصادی منتهی می‌شود.
طباطبایی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به طرحی اشاره کرد که چندسالی است همراه با عدهای از دوستانش در حال اجرای آن است و مهم‌ترین سیاست آن استفاده از شا‌تر به جای ماشه است، او ادامه داد: سعی داریم در این طرح شکارچی‌ها را با توجه وضعیت کنونی حیات وحش کشور به سمت عکاسی از حیات وحش سوق دهیم. تاکنون نیز موفق شده‌ایم ۲۱ نفر از شکارچیان را مجاب کنیم تا تفنگ‌های خود را کنار بگذارند و دوربین بخرند.
این هنرمند با اشاره به اینکه حتی فروشگاهی برای خرید دوربین نیز به این شکارچیان معرفی شده است، گفت: هر شکارچی که تفنگ خود را بفروشد در این فروشگاه می‌تواند دوربین با قیمت مناسب تهیه کند و برای آنها کلاس‌های آموزشی به‌صورت رایگان برگزار می‌شود تا بجای تیر زدن به حیوانات از آنها عکس بگیرند.
او درباره استقبال شکارچیان از این طرح گفت: این طرح از سال ۱۳۹۰ شروع شده است و تاکنون به‌طور متوسط در هر سال ۵ نفر را جذب کرده‌ایم و آخرین نفری که عضو این کمپین شد مدیرعامل یکی از شرکت‌های واردکننده اسلحه‌های شکاری است که بجای تفنگ و شکار، دوربین تهیه کرده و لحظه‌های ناب این حیات وحش را شکار می‌کند.
طباطبایی در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان یک شکارچی که به قصد نابود کردن وارد حیات وحش می‌شود را به یک عکاس که هدفش ثبت لحظات ناب طبیعی است تبدیل کرد، گفت: عدهای از شکارچیان محلی هستند و برای کسب درآمد به شکار می‌روند به‌طور مثال در منطقه کلایه دو شکارچی بودند، ما دوربین رایگان در اختیار آنها قرار دادیم و توانستیم آنها را متقاعد کنیم که بجای شکار حیوانات از آنها عکس بگیرند، آنها در حال حاضر از آن منطقه عکاسی می‌کنند و راهنمای طبیعت‌گردی برای توریست‌ها شده‌اند و از این طریق درآمد بیشتری نیز کسب می‌کنند.
این هنرمند با بیان اینکه اگر این مسئله از طرف سازمان‌های مختلف حمایت شود قطعا موفق‌تر خواهیم بود، گفت: گروه ما ۵ نفره است و به تنهایی داریم کار می‌کنیم اگر سازمان و نهاد دولتی نیز ما را در این زمینه یاری کند مطمئنا بهتر می‌توانیم عمل کنیم. سازمان حفاظت از محیط زیست فقط اظهار خوشحالی می‌کند اما به دلیل کمبود بودجه و دیده نشدن این گونه سیاست‌ها در ردیف بودجه این سازمان هیچ حمایتی از ما نمی‌کند.
طباطبایی در پایان به حمایت‌هایی که بخش‌خصوصی از این طرح دارد اشاره کرد و افزود: سعی کردیم با عضویت در کانون شکار فضاهایی را ایجاد کنیم که شکارچیان را به عکاسی از طبیعت ترغیب شوند به‌طور مثال برگزاری مسابقات تیراندازی به‌صورت رایگان آنها را تشویق می‌کند تا عکاسی کنند. امیدواریم روزی دیگر شکارچی برای شکار وارد طبعیت نشود.
