بررسی های میدانی محققان کویر شناسی کشور در تابستان سال جاری بار دیگر اختصاص بالاترین دمای سطح زمین به بیابان لوت را اثبات و منجر به نامگذاری این بیابان منحصر به فرد به عنوان قطب گرمایی زمین شد .
به گزارش مهر، از اولین باری که استراتیل زاور دانشمند اتریشی در سال 1952 میلادی به وسیله هواپیما از ارتفاع 1050 متری تشخیص داد که در نقطه ای از بلند ریگ – یلان واقع درغرب نصرت آباد ، گرمترین سطح کره زمین قرار دارد 62 سال می گذرد . واز زمانی که تئودور مونو استاد بیابان شناسی دانشگاه سوربن فرانسه تحقیقات دما سنجی زاور در بیابان لوت را تائید کرد 45 سال می گذرد و ما هنوز در اقلیم فرا گرم و خشک بیابان لوت که دارای ارزشهای جهانی است ، فاقد ایستگاه هواشناسی هستیم.
بیابان لوت فاقد ایستگاه هواشناسی است
اما در این میان گزارش سازمان فضایی ناسا که با استفاده از پیشرفته ترین تجهیزات ماهواره ای همه ساله مبادرت به اندازه گیری دمای سطوح زمین می کند ، معتبرترین سند در دسترس سنجش میزان حرارت ساطع شده از کره زمین است.
بیابان لوت رکورد دار بالاترین سطوح گرمایی زمین بر اساس آمار ناسا
براساس آمار ناسا از سال 2004 تا 2009 میلادی ، ( البته منهای سال 2008 میلادی که بیابان باسین تورپان واقع در شمال چین با 68 درجه سانتیگراد بالاترین سطح دمای زمین را به خود اختصاص داده ) عمدتا و به طور پیوسته نقاطی از بیابان لوت رکورد دار داشتن بالاترین سطوح گرمایی کره زمین است.
ریگ یلان با دمای 70.7 درجه سانتیگراد از سال 2005 تا کنون گرمترین نقطه زمین
این مناطق که بیشتر در توده های ماسه بادی ریگ یلان در شرق لوت واقع شده اند به دلیل جنس و رنگ مواد بستر که تماما ماسه بادی های کرم رنگ هستند موجب شده اند که بیشترین حرارت آفتاب را جذب ودر پی آن بالاترین دمای سطح زمین را از خود دفع کنند و از همین روی سهولت اندازه گیری دما را توسط ماهواره های ناسا فراهم می کنند ، به طوری که تا کنون نقطه ای واقع در 75 کیلومتری ریگ یلان با داشتن دمای سطحی 70.7 درجه سانتیگراد از سال 2005 تا کنون رکورد دار قطب گرمایی زمین است.
لزوم اندازه گیری دمای محیط علاوه بر دمای سطوح زمین در بیابان لوت
اما مدیر کانون سبز فارس معتقد است: با توجه به اهمیت دما سنج های ماهواره ای ، بنا بر نظر متخصصان اقلیم شناسی ، دقیق ترین اندازه گیری دما با حضور علمی ، عملی محققان و با بکار گیری فیزیکی از تجهیزات دمانگاری در عرصه های طبیعی میسر می شود تا بر اساس آن علاوه بر تعیین میزان دمای سطوح زمین ، میزان دمای محیط که بسیار حائز اهمیت است نیزاندازه گیری شود.
برخی جانوران لوت در دمای 68.9 درجه ای فعالیت می کنند
به گفته بهمن ایزدی، بنا براین کارشناسان کانون سبز فارس در تیرماه سال های 91 و 92 در اوج گرمای لوت در برخی از مناطق لوت شمالی و مرکزی حضور یافته و در حالی که حرارت زیادی از زمین ساطع می شد و گرمای آفتاب نیز فضای لوت را داغ و غیر قابل تحمل کرده بود موفق شدند حوضه های میانی کال شور و، مناطق اطراف دهانه های آتشفشان شمال گندم بریان ، هامادای لوت شمالی ، چاله مرکزی ، میانه ناحیه کلوت ها و…… را از نظر دما و اکولوژی اندازه گیری کنیم و بسیاری از جانوران را که برخی قبلا تصور می کردند در دمای شدید لوت به خواب تابستانی می روند در دمای محیطی 63 درجه و دمای سطح 9/68 سانتیگراد درحال فعالیت و سرزندگی مشاهده کنیم.
بررسی زیستگاه و رژیم غذایی خزندگان لوت در تابستان سال جاری
او ادامه می دهد: طی این سفر تحقیقاتی با نمونه برداری گونه های جانوری خزنده از جمله آگاما ی سروزغی و گکوسر کرگدنی ، زیستگاه و رژیم غذایی آنها را برای نخستین باردر تابستان لوت گزارش شد.
اندازه گیری دمای پست ترین نقطه فلات داخلی ایران
به گفته این محقق کویر شناسی، شدت دمای لوت در نیمه مرداد ماه امسال نیز موجب شد تا با همراهی آقایان مجید خاتمی و مهران ابراهیمی و مستند ساز کرمانی آقای فرهنگ خاتمی به نقاطی از لوت شمالی و ” گود لوت ” که پست ترین نقطه فلات داخلی ایران واقع در میانه ناحیه 11000 کیلومتر مربعی کلوت ها است ، سفر کنیم .
سفر به” گود لوت “در شدت دمای تابستان ، خالی از خطرات گوناگون نیست و ناگزیر باید از درون خندق هایی که اطرافش را کلوت های مرتفع به صورت موازی فرا گرفته اند ، گذر شود.
دمای گود لوت به 65 درجه در نیمه مرداد رسید
آنطور که ایزدی می گوید: شدت گرمای ظهر موجب شد در گال پیچاب دمای محیط در سایه به 49درجه ودمای سطح به 65 درجه برسد ودر این شرایط دمای بطری آبهای دپو شده در خودروها به 44 درجه سانتیگراد رسید .
بررسی نقش دما در شکل گیری سازند های نمکی
به گفته او، در 15 مرداد سفر از میانه چاله مرکزی با گذر از انواع کویرها به ویژه کویرهای شخمی که آهنگ عبور را کُند میکرد آغاز و در دمای 38 درجه ساعت 7 بامداد دهانه های مخروط نمکی کویرهای پلی گن شدت دما در شکل گیری سازند های نمکی بررسی شد.
ایزدی تأکید می کند: از ساعت 9 صبح به بعد دمای هوا با سرعت بیشتری بالا می رفت و شدت دمای موجود در دیواره کلوت های اطرافِ ، موجب افزایش حرارت هوای دالان های طول مسیر می شد، با گذر از کریدور طویل گود لوت و چاله چیپس بزرگ ، در ساعت 14 ودر اوج گرمای لوت به ” گود لوت ” با ارتفاع 117 متر از سطح دریای آزاد رسیدیم که در این هنگام با کمک دماسنج های کارگذاری شده دمای محیط گود لوت در سایه 50 درجه و دمای سطح زمین به میزان 65 درجه سانتیگراد اندازه گیری شد .
نابودی شاخص لوت توسط گردشگران نا آگاه
او از بی توجهی مردم نسبت به تحقیقات طاقت فرسا در کویر لوت انتقاد می کند و می افزاید: در آذر ماه سال گذشته با تحمل هزینه و زحمات وافری ، شاخص گود لوت که نماد پرچم ایران ودر راس آن جعبه ای برای گذاشتن یادبود مسافران لوت تعبیه شده بود اما در کمال ناباوری مشاهده شد که این نماد توسط افرادی نا آگاه نابود شده است در حالیکه شاخص لوت ضمن اینکه نماد ملی ایران محسوب می شود شاخص شناخت گود لوت و راهنمای محققان و گردشگرانی است که به لوت سفر می کنند.
خزندگان بیشترین فعالیت و حشره شکار گر کمترین فعالیت را در گرمای تابستان لوت دارند
به گفته مدیر کانون سبز فارس، پس از بررسی زیستگاه جانوران اندمیک گود لوت ، با توجه به مطالعات علمی و عملی در تابستان های گذشته، مشخص شد که در دمای بالای لوت ابتدا خزندگان و سپس عنکبوتیان از بیشترین فعالیت برخوردارند و تنها گونه جانوری که در شدت دمای تابستانی مخفی می ماند مانتودآ که حشره ای شکارگر ، اندمیک لوت واز خانواده شیخک ها است.
دمای شمال و جنوب لوت با لوت مرکزی بسیار نزدیک است
او به مهمترین دستاورد سفرهای تحقیقاتی دربیابان لوت طی تابستان سال های اخیر و به ویژه حضور در پست ترین نقطه لوت (گود لوت ) در نیمه تابستان سال جاری اشاره می کند و می افزاید: پی بردن به این مهم است که بخشی هایی از مناطق لوت شمالی و جنوبی با سایر نقاطی که شدت دمای آن توسط سازمان ناسا در لوت مرکزی و ریگ یلان اندازه گیری و اعلام شده با چند درجه اختلاف دمای تک رقمی از هم فاصله دارند .
بوم سازگان لوت قطب گرمایی زمین است
به گفته ایزدی، بنا بر این هرچند تعیین بالاترین نقطه دمای سطح لوت از منظر اقلیم شناسی و علوم زمین مهم است و لازم است اندازه گیری فیزیکی آن همه ساله در برنامه های تحقیقاتی کشور قرار گیرد ، اما با توجه به وجود میزان دمای نزدیک به هم محیط و سطوح لوت ، می توان بوم سازگان لوت را ” قطب گرمایی زمین ” بنامیم .
بنابراین وجود قطب گرمایی زمین در زیست سپهرفرا گرم وخشک لوت در کنار سایر ویژگی طبیعی مانند استقرار بلندترین تل گز ( نبکا ) ، پرفرازترین کلوت ها ، بلندترین توده های ماسه بادی دنیا و همچنین استقرار پهنه شبکه های هیدرولوژیک و ……. جایگاه جهانی و منحصربفرد لوت در فهرست میراث های جهانی را برجسته تر کرده و بر ضرورت ثبت لوت در فهرست آثار ملی و جهانی به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های آمایش سرزمین کشوراز یک سو و اعمال مدیریت حفاظت و پایش پدیده های طبیعی اقلیم لوت توسط ارگان های مسئول به ویژه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تأکید می کند.
