دکتر کاوه احمدی علی آبادی
عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري
عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)
تغييرات در خاورميانه چنان سريع شده كه همگان را جا مي گذارد و هر نوع بررسي و تحليل شرايط تا مي آيد، كم و كيف اش را دريابد، باز تغييرات فزانيده جديدي، تمامي شرايط مهره ها و حركات را تغيير مي دهد و بهترين خوانندگان بازي هاي آتي را جا مي گذارد!
در همين چند هفته گذشته شاهد تغييرات اساسي در بازي هاي منطقه اي بازيگردان هاي خاورميانه بوديم. بزرگترين چرخش ها در عربستان و تركيه روي داد، در عربستان با سر و صدا و در تركيه بي سر و صدا. تركيه با بستن دفاتري كه تندروهاي اسلامي را در سوريه حمايت و پشتيباني مي كردند، به بازي مسئولانه گذشته باز گشته است و گام هاي هر چند كوچكي نيز كه براي آشتي با كردها برداشته، نشان از آن دارد كه مقامات تركيه، دارند به همان بازي هاي مسئولانه اي برمي گردند كه همگان در منطقه و جهان از ايشان انتظار داشته و دارند. اين موجب خواهد شد، تندروهاي اسلامي وابسته به القاعده و تكفيري ها در شمال سوريه تضعيف شوند.
اما تغييرات در عربستان بسيار سريع روي مي دهند. چرخش عجيب نظر عربستان از عضويت شوراي امنيت تا رد آن بسيار غافلگير كننده بود، اما با اعلام سياست جديد عربستان در فاصله گرفتن از آمريكا و تقويت تمامي گروه هاي شبه نظامي كه بر عليه ايران در منطقه مي جنگند، حالا پازلي را تكميل مي كنند كه گوياي همه چيز است. وزير اطلاعات عربستان –بندر بن سلطان- با فرو رفتن پادشاه عربستان –ملك عبدالله- در شرايط جسمي اي كه توان اداره امور كشور را ندارد، عملاً كنترل سياست ها را برعهده گرفته است و اين تغييرات دقيقاً مطابق با سياست هاي اوست كه در برخي موارد در تقابل با سياست هاي پادشاه عربستان بود. به عبارتي، اگر دولت آمريكا نمي خواهد كه چون عراق در عربستان غافلگير يك كودتاي خزنده شود، بايد دريابد كه در آنجا چه مي گذرد و اگر مديريت امنيتي عربستان همين سياست تقويت گروه هاي جهادي و تكفيري را در دستور كار بگذارد، با يك جنگ تمام عيار در خاورميانه مواجه خواهيم بود. گرچه در كوتاه مدت مشكلات امنيتي براي مرزهاي ايراني كه در سوريه شيطنت مي كند، زنگ خطري است براي سياست هاي ماجراجويانه نهادهاي امنيتي و سپاهي ايران، اما در بلندمدت مي تواند به جنگ شيعه و سني و فرقه اي در تمام خاورميانه بيانجامد كه بي شك به ضرر همگان خواهد بود. از همه خطرناك تر سياستي است كه به تازگي عربستان در مقابل درگيري هاي يمن در پيش گرفته است و در حالي كه يمن مدتي است آرام شده و سياست هاي درست آنجا منجر به آن شد كه يمن به ويرانه اي چون سوريه بدل نشود، اما با تقويت نيروهاي سلفي و مسلح ساختن شان در مرزهاي شيعيان حوثي، آن تنها يك حماقت بزرگ را مشان مي دهد و اگر اين سياست جديد عربستان در يمن باشد، حتي از ايران براي يمني ها خطرناك تر خواهد بود؛ چون ايران در آنجا نفوذ امنيتي اي به ميزان عربستان ندارد. مقامات يمن بايد بشدت از آن پرهيز كنند و همگان را پاي ميز مذاكره براي تقسيم قدرت در نظامي فدرالي بكشانند. بندر بايد بداند كه تنها با ايفاي نقشي مسئولانه است كه مي تواتند از مشكلات بكاهد، نه با افزودن بر آن ها و در اين راه بايد، هر نوع كمك مالي و تسليحاتي به اسلام گرايان القاعده اي و تكفيري را قطع كند و در سوريه تنها به اسلام گرايان ميانه رو كمك كند و مانع از درگيري در يمن شود. كليه نيروهايي كه اخيراً در يمن تجهيز شده اند، بايد از آنجا به سوريه منتقل شوند، به استثناي وابستگان به القاعده. تكرار مي كنم و اصرار مي ورزم كه اگر رياست سرويس هاي امنيتي عربستان به اين سياست ويرانگرش ادامه دهد، چه بسا لازم باشد كه براي جلوگيري از يك خونريزي ويرانگر در خاورميانه، حتي تصميمات قاطعانه از بالا نسبت بدان گرفت؛ به خصوص اگر در صورت تداوم سياست هاي ماجراجويانه اخير، ساير مقامات عربستان نتوانند كنترل كشور و منطقه را به سوي ويراني، از دست اش درآوردند. اميداورم بندر خود به نقشي مسئولانه برگردد و نيازي به دخالت سايرين نباشد. اتحاديه عرب هم درستي درك كرده كه اينك در سوريه نمي تواند به اوباما اعتماد كند و بايد خودش رهبري كار را برعهده گيرد. فقط از تقويت گروه هاي وابسته به القاعده و تكفيري ها بايد بشدت پرهيز شود كه مشكلات سوريه را لاينحل خواهند كرد.
كردها به موقع به خود آمدند و تيم هاي رزمي شان، وابستگان القاعده را از بسياري از مناطق بيرون راندند و اين بايد تداوم داشته باشد. درضمن، كردها بيش از اين نبايد كنگره پيش روي شان را عقب بياندازند. چنان كه مي بينند، كنفرانس ژنو 2 در هاله اي از ابهام فرو رفته است، اما مناطق كردنشين در اين زمستان سختي كه در پيش داريم، علاوه بر نيروهاي رزمي و نظم دهنده، به تشكيلاتي براي اداره امور و دادن خدمات به مردم نياز دارند كه تنها با يك دولت كرد تحقق مي يابد. انتخاباتي را كه مدنظر داشتيد، هر چه زودتر در دستور كار بگذاريد و تنها در مصوبات تان بايد قيد كنيد كه اين دولت در چارچوب ارضي سوريه و پايبند به تماميت ارضي آن تشكيل شده است.
اما در میان تمامی کشورهای خاورمیانه که به سوی یا انقلاب یا اصلاحات پیشرفت داشتند، شیعیان بحرین حتی عقب نشینی داشتند و اوضاع شان بدتر شده است. آنان بین تداوم گفتگو در راه اصلاحات با حکوت بحرین و تن دادن به شیطنت های نهادهای امنیتی ایران، دومی را انتخاب کردند و حال دارند حاصل گزینش خودشان را درو می کنند، چون “خود کرده را تدبیر نیست”.
