برنامه هسته‌ای به چالش اصلی دولت ترامپ تبدیل شده است. این رژیم با تولید ماهانه ۷ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته، توان هسته‌ای خود را افزایش داده است. رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید می‌کند که ظرفیت تولید هفت برابر شده و هیچ توجیه غیرنظامی برای این حجم مواد هسته‌ای وجود ندارد.
سال گذشته برای رژیم بسیار دشوار بود: مرگ رئیس‌جمهور در سانحه هلیکوپتر، دو حمله موشکی اسرائیل به زیرساخت‌های نظامی، و تضعیف متحدان منطقه‌ای (اسد، حزب‌الله و حماس). در این شرایط، برنامه هسته‌ای تنها حوزه‌ای است که رژیم هنوز در آن ابتکار عمل دارد.
اسرائیل خواهان حمله به تاسیسات هسته‌ای است، اما ترامپ فعلاً تمایلی به درگیری نظامی ندارد و بر سیاست فشار حداکثری تمرکز کرده است. رژیم نیز در موقعیت دشواری قرار دارد – از دست دادن توان موشکی و دفاع هوایی، گزینه هسته‌ای را جذاب‌تر کرده اما همزمان آسیب‌پذیری را افزایش داده است.
زمان برای حل دیپلماتیک محدود است. اگر تا اکتبر توافقی حاصل نشود، اروپا می‌تواند تحریم‌ها را بازگرداند و رژیم تهدید کرده از NPT خارج خواهد شد. به گفته راز زیمت، کارشناس دانشگاه تل‌آویو، با وجود تمایل ظاهری به مذاکره، فاصله مواضع طرفین همچنان زیاد است و احتمال توافق نامشخص است.
تحلیل گزارش اکونومیست درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نشان‌دهنده وضعیت پیچیده و حساسی است که در حال حاضر در صحنه بین‌المللی و منطقه‌ای وجود دارد. در این تحلیل به نکات زیر پرداخته می‌شود:
۱. پیشرفت فنی و افزایش ظرفیت:
- تولید ماهانه اورانیوم ۶۰ درصد و نصب سانتریفیوژهای پیشرفته نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه در برنامه هسته‌ای است. این موضوع نگرانی‌های بین‌المللی را افزایش داده و سوالاتی درباره اهداف واقعی برنامه هسته‌ای ایجاد کرده است.
۲. چالش‌های داخلی و منطقه‌ای:
- سال گذشته با چالش‌های متعددی برای جمهوری اسلامی همراه بوده، از جمله مرگ رئیس‌جمهور در سانحه هلیکوپتر و حملات موشکی اسرائیل که به تضعیف زیرساخت‌های نظامی و متحدان منطقه‌ای منجر شده است. این وضعیت، فشار بر رژیم برای حفظ اهرم‌های قدرت را افزایش داده است.
۳. موضع‌گیری‌های بین‌المللی:
- اسرائیل به دنبال اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای است، اما تاکنون ایالات متحده تحت رهبری ترامپ تمایلی به درگیری نظامی نشان نداده و بر سیاست فشار حداکثری تمرکز کرده است. این استراتژی ممکن است به دنبال جلوگیری از تشدید تنش نظامی باشد.
۴. فرصت‌های دیپلماتیک محدود:
- با توجه به تهدید جمهوری اسلامی به خروج از NPT در صورت بازگشت تحریم‌ها، فرصت محدودی برای دستیابی به توافق دیپلماتیک وجود دارد. این تهدید نشان‌دهنده فشار زیاد بر رژیم برای استفاده از برنامه هسته‌ای به عنوان ابزار چانه‌زنی است.
۵. چشم‌انداز آینده:
- احتمال تشدید تنش در صورت عدم دستیابی به توافق و بازگشت تحریم‌ها افزایش می‌یابد. این می‌تواند به بحران جدیدی در خاورمیانه منجر شود و خطر درگیری نظامی را افزایش دهد.
در مجموع، تحلیل اکونومیست نشان می‌دهد که وضعیت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به سمت بحرانی شدن پیش می‌رود و نیازمند تلاش‌های دیپلماتیک فشرده برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها است.
منبع: نشریه اکونومیست، فوریه ۲۰۲۵
