در روزهای اخیر، بریتانیا، فرانسه و آلمان با ارسال نامهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد، نگرانیهای خود را درباره فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی ابراز کردهاند. این سه کشور به روشنی اعلام کردهاند که در صورت ادامه یافتن نقض تعهدات هستهای توسط تهران، آمادهاند تا مکانیسم ماشه را فعال سازند.
مکانیسم ماشه یا به انگلیسی “Snapback Mechanism” بخشی از توافق هستهای جمهوری اسلامی، معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، است. این مکانیسم به کشورهای عضو برجام اجازه میدهد که در صورت نقض تعهدات توسط جمهوری اسلامی، تحریمهای بینالمللی که در پی توافق لغو شده بودند، به سرعت و بدون نیاز به تصویب مجدد در شورای امنیت سازمان ملل، بازگردند. این مکانیسم به این صورت عمل میکند که اگر یکی از طرفهای برجام معتقد باشد که جمهوری اسلامی به تعهدات خود پایبند نیست، میتواند موضوع را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهد. در صورت عدم رسیدگی رضایتبخش به نگرانیها، این کشور میتواند موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. در این حالت، تحریمهای سازمان ملل به صورت خودکار ظرف مدت 30 روز بازمیگردند، مگر اینکه شورای امنیت تصمیم بگیرد که تحریمها ادامه نیابند. این مکانیسم به کشورهای عضو برجام قدرت بیشتری میدهد تا جمهوری اسلامی را به اجرای دقیق تعهدات خود وادار کنند.
این هشدار جدی میتواند پیامدهای گستردهای برای جمهوری اسلامی به همراه داشته باشد، زیرا بازگشت تحریمهای بینالمللی میتواند فشار اقتصادی و دیپلماتیک چشمگیری بر جمهوری اسلامی وارد کند. کشورهای اروپایی امیدوارند این اقدام به عنوان یک زنگ خطر برای جمهوری اسلامی عمل کند و این کشور را به سمت کاهش فعالیتهای هستهای و بازگشت به میز مذاکرات سوق دهد. نامه ارسال شده به شورای امنیت نشاندهنده تلاشهای پیوسته این سه کشور برای حفظ و اجرای توافق هستهای برجام و جلوگیری از تشدید تنشها در منطقه خاورمیانه است.
آنها بر این باورند که با ایجاد فضایی مساعد برای دیپلماسی، میتوان به راهحلهای پایدار و صلحآمیز دست یافت و از گسترش برنامه هستهای جمهوری اسلامی که ممکن است به سمت ساخت سلاح هستهای پیش برود، جلوگیری کرد. این اقدام همچنین بر اهمیت همکاری بینالمللی و چندجانبهگرایی در مواجهه با چالشهای امنیتی جهانی تأکید دارد