کارشناسان معتقدند افزایش میزان ترک‌تحصیل با افزایش نرخ فقر در سال‌های گذشته رابطه تنگاتنگی دارد. در حال حاضر نرخ فقر در ایران ۳۰ درصد است؛ به عبارت دیگر، حدود یک‌سوم از جمعیت ایران توانایی تهیه نیاز‌های اساسی خود را ندارند. در چنین شرایطی حتی اگر تحصیل رایگان باشد، هزینه‌های جانبی آن موجب می‌شود برخی از خانوار‌ها از تحصیل فرزندان خود چشم بپوشند.
علاوه بر این، امکان آن وجود دارد که با توجه به افزایش پدیده کار کودکان، دانش‌آموزان ترک‌تحصیل‌کرده به کار‌هایی از قبیل شاگردی و زباله‌گردی مشغول شوند. علاوه بر این، برخی از دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم به دلایلی مانند ناکامی برخی از تحصیل‌کردگان در یافتن شغل متناسب با تحصیلات خود، ترجیح می‌دهند به جای ادامه‌تحصیل، زودتر وارد بازار کار شوند.
در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، نرخ ترک‌تحصیل دانش‌آموزان در مقاطع تحصیلی مختلف افزایش یافته است. در سال مذکور نرخ ترک‌تحصیل در مقطع ابتدایی با فزایش ۰.۲۵ واحد درصدی نسبت به سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، به ۱.۲ درصد رسیده است. در این سال تحصیلی در دوره ابتدایی نرخ ترک‌تحصیل پسران ۱.۲۱ و نرخ ترک‌تحصیل دختران معادل ۱.۱۹ درصد بوده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند افزایش میزان ترک‌تحصیل در این مقطع می‌تواند آسیب‌های قابل‌توجه و بعضا جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. برای مثال اگر فردی در سال‌های اولیه مقطع ابتدایی ترک‌تحصیل کند، از داشتن مهارت‌هایی مانند خواندن و نوشتن نیز محروم می‌شود. علاوه بر این، آمار‌های مربوط به بازماندگان از تحصیل نشان می‌دهد در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، بیش از ۱۷۵ هزار از دانش‌آموزان دوره ابتدایی از تحصیل جامانده‌اند.
با وجود آنکه جمعیت جاماندگان از تحصیل نسبت به سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ کاهش یافته، با‌این‌حال همچنان عدد نگران‌کننده‌ای است. نگاهی به آمار‌های سال گذشته نشان می‌دهد بیشترین میزان جاماندگی از تحصیل در مقطع ابتدایی مربوط به سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بوده است. در این سال مدارس از ابتدای سال تحصیلی به صورت مجازی افتتاح شدند. گفته می‌شد که برخی از دانش‌آموزان به دلیل عدم دسترسی به اینترنت و وسایل ارتباطی لازم برای دسترسی به آموزش‌های مجازی، مجبور به کناره‌گیری از تحصیل شدند.
خبرگزاری های اقتصادی نوشتند؛ تا پیش از این، میزان بازماندگان از تحصیل در دوره ابتدایی حدود ۱۴ هزار نفر بود. در حال حاضر نیز برخی از کارشناسان معتقدند اصلی‌ترین دلیل ترک‌تحصیل در این مقطع تحصیلی، مشکلات اقتصادی خانوارهاست. در سال ۱۴۰۱، نرخ فقر در ایران معادل ۳۰ درصد بوده است. به عبارت دیگر در حال حاضر حدود یک‌سوم از جمعیت ایران توانایی تهیه نیاز‌های اساسی خود را ندارند.
در چنین شرایطی حتی اگر تحصیل رایگان باشد، هزینه‌های جانبی آن موجب می‌شود برخی از خانوار‌ها از تحصیل فرزندان خود چشم بپوشند. علاوه بر این، در سال‌های گذشته پدیده زباله‌گردی و تکدیگری کودکان به صورت قابل‌توجهی افزایش یافته و احتمال آن می‌رود که تعدادی از دانش‌آموزان ترک‌تحصیل‌کرده به این فعالیت‌ها بپردازند.
