۶ بهمن ۱۳۴۱؛ رفراندوم انقلاب شاه و ملت

0
965

شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی قوانین انقلاب شاه و مردم را بر اساس منشور شش ماده‌ای انقلاب سفید در کنگره کشاورزان در دی ماه ۱۳۴۱ اعلام کردند.

“انقلاب سفید” یا “انقلاب شاه و مردم”، عنوان یک سلسله اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در دوره سلطنت محمدرضا شاه پهلوی بود که همزمان با نخست‌وزیری علی امینی، اسدالله علم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا به اجرا درآمد.

شاهنشاه خبر اصلاحات و رفراندوم را به کنگره ملی کشاورزان می‌دهند. تهران. ۱۳۴۱

انقلاب سفید در مرحله نخست شامل شش اصل بود که شاهنشاه در کنگره ملی کشاورزان در تهران در روز ۲۱ دی ماه ۱۳۴۱ خبر برگزاری رفراندوم برای قبول یا رد آن را به کشاورزان و عموم ارائه دادند. در روز ۶ بهمن ۱۳۴۱ در یک همه‌پرسی سراسری که با البته با مخالفت بخش از جبهه ملی و روحانیون روبرو شد، شش اصل انقلاب سفید به رای عمومی گذاشته شد و به تصویب رسید.

شش اصل نخستین انقلاب سفید را که محمدرضا شاه پهلوی در زمستان ۱۳۴۱ در کنگره کشاورزان معرفی کردند به شرح زیر بودند:

1- اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب و رعیتی،

2- ملی کردن جنگل‌ها و مراتع در سراسر کشور،

3- فروش سهام کارخانه‌های دولتی به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی،

4- سهیم کردن کارگران در منافع کارگاه‌های تولیدی و صنعتی،

5- اصلاح قانون انتخابات به منظور دادن حق رای به زنان،

6- ایجاد سپاه دانش به منظور اجرای تعلیمات عمومی و اجباری.

شاهنشاه ابتدا این شش اصل را به عنوان اصول انقلاب سفید بیان کردند و به تدریج ۱۳ اصل دیگر به آن اضافه کردند که هر یک به اقتضای تحول جامعه و توسعه امکانات ملی و پیدایش نیاز‌ها و مقتضیات جدید ارائه شد که عبارت بودند از:

۷- سپاه بهداشت؛ ۸- سپاه ترویج و آبادانی؛ ۹- خانه‌های انصاف در روستا‌ها؛ ۱۰- ملی کردن تمام منابع آب‌های زیرزمینی کشور؛ ۱۱- نوسازی شهر‌ها و روستا‌ها؛ ۱۲- انقلاب اداری و آموزشی؛ ۱۳- تامین امکان فروش سهام واحدهای بزرگ صنعتی به کارگران؛ ۱۴- مبارزه با تورم و گران‌فروشی؛ ۱۵- آموزش رایگان و اجباری در هشت سال اول تحصیل؛ ۱۶- تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدارس؛ ۱۷- تعمیم بیمه‌های اجتماعی به همه ایرانیان؛ ۱۸- مبارزه با معاملات سوداگرانه اراضی و اموال غیرمنقول؛ ۱۹- مبارزه با فساد.

از جمله گروه‌هایی که با این اصلاحات مخالفت کردند، جبهه ملی و نهضت آزادی ایران بودند که با صدور بیانیه‌هایی مواضع خود را اعلام کردند. بیانیه نهضت آزادی در این‌باره به دستگیری سران این حزب از جمله آیت‌الله طالقانی، مهندس بازرگان، دکتر سحابی و محکومیت آنان به حبس‌ منجر شد.

لازم به ذکر است که دستور اعزام طلبه‌ها به خدمت سربازی از سوی شاهنشاه، پس از این طرح و مخالفت طلاب به این سلسله اصلاحات صادر شد.

تقسیم و قطعه قطعه شدن زمین‌های کشاورزی، حذف نظام ارباب- رعیتی، حذف مالکین بزرگ و حق رأی به زنان از جمله دلائل اعتراض نیروهای ملی، نهضت آزادی و روحانیون با این اصلاحات بود.