«خطای انسانی» کلیدواژه‌ای است که پس از اعلام ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی درباره انهدام هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دست به دست در شبکه‌های اجتماعی چرخید و همزمان انتقادهایی را نیز برانگیخت و ابهام‌های تازه‌ای نیز ایجاد کرد.
اعتماد نوشت: چرایی تشخیص بویینگ به جای کروز، چرایی عدم اعلام منطقه پرواز ممنوع و همچنین چگونگی سیستم هک پدافند هوایی جمهوری اسلامی از جمله این ابهام‌هایی است که معاون هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی کوشیده به برخی از آن پاسخ دهد.
- چرا بویینگ، کروز تشخیص داده شد؟
امیرعلی حاجی‌زاده اولین مقام عالیرتبه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که مقابل دوربین‌ها ایستاد و در یک نشست خبری دلیل وقوع این فاجعه را اعلام هشدار شلیک موشک کروز به سوی کشور عنوان کرد. هشداری که ظاهرا درپی آن اپراتور پدافند هوایی سپاه بویینگ مسافربری را کروز تشخیص داده و متعاقبا به سویش شلیک می‌کند. اینکه چطور ممکن است هواپیمایی مسافربری به عظمت بویینگ با موشک کروز اشتباه گرفته شود؛ پرسشی است که از آن زمان تاکنون بارها مطرح شده و حالا علی عبداللهی، معاون هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح در یک گفت‌وگوی ویژه خبری شامگاه سه‌شنبه به آن پاسخ گفت: «زمانی که سامانه ضد موشکی در شرایط شلیک قرار گرفته بود، فاصله تقریبی با هواپیمای بویینگ با سطح پروازی موشک کروز (حدود ۶۰۰ متر ارتفاع) برابری می‌کرد. البته هواپیمای بویینگ ۷۳۷ اوکراین هم در فاصله صفر راداری سامانه قرار داشته و این مساله تشخیص را دشوارتر می‌کرد. ما هم قبول داریم که هواپیمای بویینگ باید برای اپراتور قابل تشخیص باشد، اما اپراتور تحت شرایط روحی نامناسب و ارتباط راداری همراه با پارازیت قرار داشت. در این شرایط بود که خطای انسانی و فردی رخ داد و موشک شلیک شد.»
- چرا پرواز ممنوع اعلام نشد؟
اگر توضیحات حاجی‌زاده مبنی بر دریافت هشدار شلیک موشک کروز به سمت ایران را بپذیریم، پرسش اینجاست که چرا در چنین شرایطی پرواز هواپیماهای غیرنظامی با وجود اختیارات کافی در ستادکل نیروهای مسلح لغو نشده است. پرسشی که نمایندگان مجلس نیز بر آن تاکید دارند ولی در نقطه مقابل معاون هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح از قرار معلوم الزام اعلام پرواز ممنوع را قبول نداشته و می‌گوید: «شرایط آماده‌باش ۱۰۰ درصد با آماده‌باش درگیری متفاوت است. الزاما نباید انتظار داشت در شرایط آماده‌باش درگیری و جنگی، شرایط پرواز ممنوع حاکم باشد، در زمان جنگ تحمیلی هم با وجودی که در شرایط جنگی بودیم، بسیاری از پروازها برقرار بود. برای اعلام وضعیت قرمز ابتدا باید حمله مشاهده شود و سپس فرمان مقتضی صادر شود.»
- پدافند هک شده بود؟
احتمال هک پدافند هوایی جمهوری اسلامی از دیگر ابهام‌ها در این ماجرای تلخ است. آیت‌الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان روز گذشته با اشاره به همین ابهام گفته است: «در این مساله فرضیه خرابکاری دشمن نیز مطرح است و باید منتظر ماند تا نتایج بررسی‌های مسوولان مشخص شود.» این اظهارات از سوی دبیر شورای نگهبان و رییس مجلس خبرگان رهبری در حالی مطرح شده که معاون هماهنگ‌کننده ستاد کل نیروهای مسلح به عنوان مقام مسوول در این حوزه چندان با آن همراه نیست؛ چنانکه در صحبت‌های اخیر خود گفته است: «در حادثه اخیر با توجه به سیستم راداری ما و هواپیما، بیان قطعی دخالت امریکا کمی سخت است، به این منظور تیم بررسی سایبری و الکترونیکی هم تشکیل شده و به محض یافتن ردپایی از امریکا در این فاجعه، اطلاع‌رسانی و اعلام لازم صورت می‌گیرد.»
