تیرانوسوروس رکس Tyrannosaurus rex یا به صورت مختصر تی‌رکس، مشهورترین دایناسور در میان تمام مردم جهان است که تاکنون دستمایه داستان‌ها و فیلم‌های زیادی شده است، ولی واقعیت این است که اطلاعات ما در خصوص این شکارچی بزرگ هنوز نواقص زیادی دارد. در این میان، دیرینه شناسان اخیراً با بررسی‌های جدیدی که بر روی استخوان‌های این موجود انجام داده اند، متوجه شدند که تی رکس در واقع شامل سه گونه بوده است.
با وجود تحقیقات فراوان در مورد جنس تیرانوسوروس، تمام نمونه‌های یافته شده از این موجود، از دشت‌های کانادا تا جنوب غربی ایالات متحده، همگی متعلق به یک گونه واحد بوده است. اما بررسی دقیق تغییرات اسکلتی و تجزیه و تحلیل داده‌ها در پژوهش جدید دیرینه شناسان نشان می‌دهد که این دایناسور ترسناک در واقع ممکن است سه گونه متفاوت داشته باشد.
برای مدتی، دانشمندان تفاوت‌هایی را در مورفولوژی اسکلتی نمونه‌های تیرانوسوروس، به ویژه استخوان ران در نمونه‌هایی با اندازه‌های مشابه، و نمونه‌هایی با یک یا دو دندان ثنایای باریک در قسمت‌های جلویی فک تشخیص داده‌اند. با این حال، این تفاوت‌ها بیشتر به اختلافات جزئی جنسی که در میان گونه‌های نر و ماده وجود داشت؛ مربوط شد. برخی دانشمندان نیز فرضیات دیگری مطرح کردند که این تفاوت‌ها را به قرار گرفتن گونه‌ها در مراحل مختلف رشد ژنتیکی یا صرفاً تنوع فردی، مربوط می‌کرد. اگرچه بسیاری از پژهشگران فرضیه شکل گیری تفاوت‌های خاص و فردی در برخی گونه‌های تیرانوسوروس را جذاب‌تر می‌دانستند، اما در همین حال فرضه وجود گونه‌های مختلف نیز، تقویت شد.
بر همین اساس، دیرینه شناسان اندازه گیری‌های تشریحی را از استخوان‌ها و بقایای دندانی ۳۸ نمونه تیرانوسوروس انجام دادند. آن‌ها استخوان‌های فمور را در ۲۴ نمونه از این دایناسور مقایسه کردند که نشان دهنده استحکام آن‌ها بود. آن‌ها همچنین قطر پایه دندان‌ها یا فضای لثه را اندازه گیری کردند تا ببینند این دایناسور‌ها یک یا دو دندان ثنایا دارند یا خیر. به نظر می‌رسد که درجه «استحکام» (که استحکام استخوان را بر اساس دور و طول توصیف می‌کند) با اندازه مطلق نمونه‌ها ارتباطی ندارد، و این نشان می‌دهد که تغییرات استخوان ران نمی‌تواند به سادگی با موضوع سن و اندازه موجود، توضیح داده شود. در واقع، برخی از بزرگ‌ترین نمونه‌ها، نسبتاً استخوان‌های «گرسیل» داشتند که باریک‌تر و منحنی‌تر هستند.
به طور کلی، فمور‌های قوی در بین نمونه‌ها از فمور‌های دیگر بیشتر بود، که نشان می‌دهد این تفاوت‌ها به دلیل دوشکلی جنسی نیست، جایی که انتظار توزیع یکنواخت‌تری وجود دارد. ۲۹ نمونه از تیرانوسوروس‌های این مطالعه در لایه‌های زمین‌شناسی مشخصی از رسوبات در سازند‌های ماستریشتین بالایی Lancian در آمریکای شمالی (که تصور می‌شود مربوط به حدود ۶۷.۵ تا ۶۶ میلیون سال پیش باشد) پیدا شده‌اند. این رسوبات را می‌توان به سه سطح زیرین، میانی و بالایی تقسیم کرد. جالب اینجاست که از شش استخوان ران موجود در لایه پایینی، همه قوی بودند. در لایه میانی، فقط یک استخوان ران گراسیل پیدا شد و در لایه بالایی شکاف یکنواخت تری از هر دو نوع وجود داشت. این تنوع در لایه بالایی نیز به طور قابل توجهی بیشتر از آنچه در دیگر گونه‌های تروپود یافت شده در این رسوبات دیده‌ایم، بود. این یافته‌ها قویاً نشان می‌دهند که با گذشت زمان، تیرانوسوروس به نمونه‌های متمایز فیزیولوژیکی منحرف شد.
رسانه‌های علمی نوشتند؛ گرگوری پل دیرینه شناس و نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید: «ما متوجه شدیم که تغییرات در استخوان ران تیرانوسوروس احتمالاً به جنس یا سن نمونه مربوط نیست. ما احتمال می‌دهیم که این تغییرات در استخوان ران ممکن است در طول زمان از یک اجداد مشترک که استخوان‌های ران قوی‌تری داشتند، ایجاد شده باشد.» تفاوت در استحکام استخوان ران در بین لایه‌های رسوب ممکن است به اندازه‌ای متمایز در نظر گرفته شود که نمونه‌های به طور بالقوه جداگانه‌ای را نمایش دهد.
در نتیجه این یافته ها، محققان اکنون سه «مورفوتیپ» قابل تشخیص از گونه تیرانوسوروس را توصیف کرده اند. بر این اساس، تیم دو گونه بالقوه جدید از این دایناسور درنده را معرفی کرد که اولین آن‌ها T. imperator (تی رکس امپراتور) است. نمونه‌هایی که در لایه‌های پایین و میانی رسوبات یافت می‌شوند و استخوان ران قوی‌تر و معمولاً دو دندان ثنایا دارند. گونه دوم نیز T. regina (تی رکس ملکه) نامیده شد که در لایه‌های بالایی و احتمالا میانی رسوبات پیدا شده است و فمور‌های کوچکتر و ظریف‌تر و یک دندان ثنایا داشت. خود تی رکس نیز که قبلاً شناخته شده بود، در لایه بالایی و میانی رسوب شناسایی شد و فمور‌های قوی تری را حمل می‌کردند در حالی که فقط یک دندان ثنایا داشتند.
با این همه نویسندگان این مطالعه محتاطانه اعلام می‌کنند که این تفاوت‌ها در مورد گونه‌های جدید و متمایز تیرانوسوروس قطعی نیستند و نمی‌توانند به طور کامل احتمال دوشکلی جنسی غیر معمول، یا سایر توضیحات ذکر شده قبلی را به دلیل تعداد کمی از نمونه‌های مورد تجزیه و تحلیل، همراه با عدم قطعیت پیرامون مکان برخی از آن‌ها رد کنند. با این حال، این تیم فکر می‌کند که رابطه بین تنوع فیزیکی نمونه‌ها و مکان آن‌ها در پرونده‌های زمین‌شناسی در واقع به وجود دو گونه ناشناخته قبلی تیرانوزاروس اشاره می‌کند. در آینده، محققان انتظار دارند که در صورت یافتن نمونه‌های بیشتری که با چارچوب جدید ابداع شده‌شان مطابقت دارند، بازنگری این گونه‌های جدید را عملی‌تر ارائه دهند. نتایج این مطالعه در نشریه معتبر Evolutionary Biology منتشر شده است.
