نشریه “فارین پالیسی” در یک گزارش میدانی از تحولات افغانستان، به سراغ مبارزان محلی در ولسوالیِ (جز تقسیمات کشوری افغانستان که معادل با شهرستان است) “چهار کنت” افغانستان (ولایت بلخ) رفته و از گروه‌های نظامیِ مردمی که برای مقابله با پیشروی های اخیر طالبان، در این منطقه ایجاد شده اند، گزارش تهیه کرده است.
فارین پالیسی در این رابطه می نویسد: «در دشت های سبز ولایت بلخ در شمال افغانستان، روزها، حالتی توام با صلح و امنیت و آرامش دارند. با این حال، وضعیت در شب ها کالا متفاوت است. به محض اینکه خاموشی و تاریکی، این منطقه را فرا می گیرد، افراد مسلح سوار بر موتورسیکلت، از روستاهایی که تحت کنترل طالبان نیستند، با سرعت خارج می شوند و با برقرار کردنِ ایست بازرسی های مختلف، سعی دارند تا امنیت منطقه خود را حفظ کرده و در برابر شورشیان طالبان، مقاومت کنند.
شبه نظامیان محلی گاهی چند ساعت و گاه تمام شب را با دقت رصد می کنند و مراقب همه چیز هستند. در این راستا، “محمد امیر”، رئیس “کمیسیون قیام” در ولسوالی چهار کنت استان بلخ(منطقه ای که یک ساعت با ماشین، تا شهر مزار شریف افغانستان فاصله دارد) می گوید: “طالبان سعی دارد تا ما خسته شویم. ما باید تا جای ممکن هوشیار و بیدار باشیم”. محمد امیر رهبر یک گروه از مبارزان محلی است که جمعیتی بالغ بر 350 نفر هستند و سعی دارند تا منطقه زندگی خود را از حملات طالبان در امان نگه دارند.
جالب اینکه در راس همه آن ها، زنی به نام “سلیمه مزاری” قرار دارد که چهل ساله است و فرماندار ولسوالی چهارکنت محسوب می شود و جزو معدود زنانی است که در کشور افغانستان (کشوری که مردان در آن نقش های اصلی را بر عهده دارند)، عهده دارِ یک چنین سِمتی است. سلیمه مزاری می گوید که برای سه و نیم سال در پُست مذکور خدمت کرده است.
وی می گوید عمده وقتش در سال های اخیر صرف نحوه مبارزه با طالبان شده است. گروهی که همواره سعی داشته تا 32 هزار نفر از اقلیت های هزاره و ازبک را که در منطقه مذکور سکونت دارند، از چهارکنت اخراج کند. سلیمه مزاری می گوید که در منطقه تحت سرپرستی خود، جاده ای نیز ساخته که یکی از مهمترین دستاوردهای وی در یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. وی تاکید کرده که طالبان قویا سعی دارند تا این جاده را مسدود کرده و یا حتی آن را مین‌گذاری کنند.
وقتی غروب فرا می رسد، سلیمه مزاری با ماشینِ خود که یک خودروی زرهی است، به محل حضور جنگجویان محلی می رود. ماشین وی یک سرود رزمی را پخس می کند تا به مردم و جنگجویان محلی افغان روحیه بدهد. وی از تپه هایی که جنگجویان در آن ها مستقر هستند بالا می رود و با آن ها سخن می گوید. وی به آن ها اطمینان خاطر می دهد که آن ها به اندازه کافی غذا، مهمات، حمایت از ارتش ملی افغانستان، پلیس این کشور، و دیگر نهادهای امنیتی(نظیر سرویس مخفی افغانستان) دریافت می کنند.
مهارت های سلیمه مزاری و همچنین احترامی که دیگران برای او قائل هستند، کاملا مشهود است. وی مدام با فرماندهای نظامی و مبارزان دیدار می کند و تحولات را با دقت رصد می کند.
گروه طالبان در مدت اخیر مخصوصا در مناطق شمالی افغانستان، پیروزی هایِ سریع و قابل توجهی را کسب کرده است. آن ها جدای از کسب برتری های نظامی، توانسته اند درآمدهای قابل توجهی را نیز به دلیل پشروی های نظامی خود و اشغال مناطق جدید کسب کنند. راهبرد طالبان در شرایط کنونی کاملا مشخص است: آن ها می‌خواهند تا نیروهای افغان را خسته و فرسوده کنند. طالبان می خواهند تا نیروهای امنیتی افغان مدام در آماده‌باش باشند. این مساله جدای از تاثیرگذاری بر نیروهای امنیتی افغان، این باور را به مردم منتقل خواهد کرد که با خروج کامل نظامیان خارجی از این کشور، افغانستان دیر یا زود به دستان طالبان خواهد افتاد و نیروهای امینتی افغان نیز قادر به انجام هیچ کاری نیستند.
در شرایط کنونی، دولت افغانستان به ریاستِ رئیس جمهور این کشور “اشرف غنی”، قویا از قیام های مردمی و مسلح شدن مردم عادی علیه گروه طالبان حمایت کرده و می کند. در این راستا، برخی مقام های امنیتی افغان هراس دارند که این گروه های نظامیِ تازه تاسیس، به ابزاری در دستان برخی افراد تبدیل شوند و آن ها با استفاده از این ابزار خود، به دنبال سهم خواهی از قدرت برآیند. برخی دیگر نیز این نیروهای نظامی را سپرهای انسانی توصیف کرده اند که از ارتش افغانستان که خیلی زود اراده و تمایل خود جهت جنگ با طالبان را به زعم آن ها از دست می دهد، محافظت می کنند.
“شکریه برکزی” دیپلمات و نماینده سابق پارلمان افغانستان می گوید: “مسلح کردن مردم عادی، چه در کوتاه‌مدت و چه بلند مدت، برای افغانستان مضر است. اولا این مساله موجب افزایش تعداد گروه های غیرقانونیِ نظامی در افغانستان می شود و ثانیا، این مساله بر شدت درگیری ها میان فرماندهان محلی و گروه های قومی مختلف که پیش از این نیز در افغانستان وجود داشته، خواهد افزود. امری که بحران امنیتی در افغانستان را تعمیق خواهد کرد.
در واقع، در بسیاری از مناطق افغانستان، جنگ در این کشور، از ماهیتی قومی برخوردار است که در این قالب: هزاره ها، ازبک ها، و تاجیک ها، در برابر آنچه ملی گرایی پشتون ها می خوانند و در چهارچوب آن، طالبان فعال است و داعیه های مذهبی نیز مطرح می شوند و در نهایت جان و مال آن ها به خطر می افتد، مقابله می کنند.
در این راستا، سلیمه مزاری می گوید: “همه چیز مرتبط با مساله قدرت است”. وی می گوید که حملات پشتون‌ها به ولسوالی چهارکنت موجب شده تا جمعیت این منطقه تا 80 درصد کاهش یابد. در بلخ نیز، جوامع ازبک و تاجیک برای مقابله با حملات طالبان، گروه ها و دسته جات نظامی خاص خود را تشکیل داده اند. در این رابطه برخی نظیر “عنایت نجفی زاده” بنیانگذار و رئیس “انیسیتو مطالعات جنگ و صلح” در کابل بر این باورند که دولت افغانستان باید به درستی گروه های نظامی جدیدِ ایجاد شده در این کشور را که با نیت مقابله با طالبان ایجاد شده اند مدیریت کند تا از تبدیل شدن آن ها به ابزاری جهت پیشبرد منافع سیاسی و قومیِ محلی، جلوگیری کند. به زعم وی، این گروه ها وقی طالبان را شکست دهند، برای کسب قدرت و دیگر امتیازات با یکدیگر درگیر خواهند شد. از این رو، اگر آن ها به درستی مدیریت نشوند، امکان اینکه چرخه جنگ و درگیری در افغانستان همچنان ادامه یابد، زیاد است.
سلیمه مزاری می گوید که جنگ واقعی در افغانستان زمانی بار دیگر آغاز شده که “دونالد ترامپ” در دوره ریاست‌جمهوری خود تاکید کرد که کلیه نظامیان آمریکایی باید از افغانستان خارج شوند. از همان زمان بسیاری از مردم به وی(سلیمه مزاری) مراجعه می کردند و می گفتند که عوامل طالبان در بسیاری از روستاهای افغانستان فعال شده اند و مردم را وادار می کنند تا به آن ها مالیات بپردازند. مردم به وی شکایت می کرده اند که طالبان بسیاری از اموال و دارایی های آن ها نظیر گوسفندانشان را به عنوان مالیات مصادره می کند و کسی در برابر آن‌ها نمی ایستد. مزاری می گوید که مساله را به پلیس و نیروهای امنیتی افغانستان منتقل کرده اما پاسخی دریافت نکرده است. امریکه بسیاری از مردم را واداشته تا از وی بپرسند پس چرا افغانستان پلیس و ارتش دارد؟ مزاری می گوید ما از همان زمان، نبرد با طالبان را اغاز کردیم. وی انتقاد می کند که وقتی مساله را به مقام های امنیتی اطلاع داده، آن ها گفته اند که این موضوع به وی ارتباطی ندارد.
