عباس سماکار و رضا علامه‌زاده دو تن از کارمندان رادیو و تلویزیون ملی که به‌نظرات چریک‌های فدائی‌خلق تمایل داشتند و سمپات این گروه به‌حساب می‌آمدند، در میان گفت‌وگوهای خودمانی‌شان به این نتیجه رسیدند که برای رهایی دوستان و برخی از اعضای سازمان‌های چریکی از زندان، اقدامی صورت دهند. عباس سماکار بعدها در کتاب «من یک شورشی هستم» شرحی دقیق از این فکر که با صدای بلند بیان شد را واگویه‌کرد. قرار بود با مخفی‌کردن سلاح در دوربین فیلمبرداری در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم کودک در کانون پرورش فکری کودکان که با حضور ولیعهد برگزار می‌شد، پسر شاه را به گروگان بگیرند و آزادی زندانیان را طلب‌کنند. در این کتاب آمده است برای تامین اسلحه به سراغ طیفور بطحایی رفت که همراه دوستانش یک گروه مطالعاتی مارکسیستی تشکیل داده بودند و تنها در آن کتاب می‌خواندند و بحث‌های سیاسی می‌کردند. برخی از اعضای این گروه، کرامت دانشیان، رحمت‌الله(ایرج) جمشیدی، شکوه فرهنگ، ابراهیم فرهنگ‌رازی، مریم اتحادیه و مرتضی سیاهپوش بودند. گروه به دانشیان ماموریت داد که برای تامین سلاح، فردی را بیابد. کرامت دانشیان سعی کرد که از طریق رابطی به نام امیرحسین فطانت که از گذشته او را در زندان می‌شناخت، با سازمان چریک‌های فدایی خلق تماس گرفته و اسلحه‌های مورد‌نیاز را تهیه کند.
ویکی لیکس سال ها پیش سندی از گزارش ریچارد هلمز، سفیر پیشین آمریکا در ایران در بارۀ چهار روز محاکمه گروه ۱۲نفری [خسرو گلسرخی و کرامت الله دانشیان] در دادگاه نظامی منتشر کرده است که در زیر می آید:
گزارش سفیر آمریکا هِلمز در ۱۰ ژانویه ۱۹۷۴ (۲۰ دی۱۳۵۲)
پایان محاکمه ی توطئه گران علیه شاه
خلاصه: ۱۲ ژانویه پس از چهار روز محاکمه، دادگاه نظامی هر ۱۲ نفر به توطئه برای ربودن و ترور شاه و خانواده سلطنتی را محکوم کرد. هفت نفر به اعدام، دو نفر به پنج سال زندان و سه نفر به سه سال زندان محکوم شدند. در دفاعیه، متهمان که همه متعلق به طبقه روشنفکر ایران بودند، یکدیگر را متهم می کردند و ستایش از دست آوردهای انقلاب شاه و مردم و رفتار محبت آمیز نیروهای امنیتی و درخواست عفو ملوکانه مشهود بود. مانند دادگاههای قبلی، متهمین اجازه نیافتند که اعمال خویش را توجیه فلسفی کنند، ولی برخلاف بیشتر موردهای قبلی، دادستانی برای ایجار رابطه مستقیم بین توطئه گران و عراقی ها و کشورهای خارجی دشمن ایران کوششی نکرد.
پایان خلاصه.
1- بعد از دادگاه کوتاه 4 روزه، دادگاه نظامی حکم محکومیت علیه ۱۲ نفر که متهم به ربودن و ترور شاه و خانواده سلطنتی بودند، صادر کرد.
احکام به این ترتیب اند:
1- طیفور بطایی، اعدام. 2- خسرو گلسرخی، اعدام. 3- منوچهر مقدم سلیمی، اعدام. 4- کرامت الله دانشیان، اعدام. 5- عباس علی سماکار، اعدام. 6- محمد رضا علامه زاده، اعدام.7- رحمت الله جمشیدی، اعدام. 8- مریم اتحادیه، 5 سال. 9- مرتضی سیاهپوش، 5 سال.10- شکوه فرهنگ، سه سال. 11- ابراهیم فرهنگ، سه سال. 12- فرهاد قیصری، سه سال.
2- دفاعیه متهمین این ویژگی را داشت که یکدیگر را به داشتن مسئولیت متهم می کردند اما طبق گزارشهای منتشر شده، هیچکدام نپذیرفتند که قصد صدمه زدن به شهبانو یا ولیعهد را داشته بودد.
خانم فرهنگ مدعی شد که کاملا با مقامات همکاری کرده بود و سعی شد همه مسئولیت را بر گلسرخی و سلیمی بگذارد که در زمان نطفه بستن توطئه در زندان بودند.
همه متهمین به غیر از گلسرخی و دانشیان که نپذیرفنند باور به مارکسیسم لنینیسم را رها کنند از عملیات و باورهای خود توبه کردند، تقاضای عفو از مقام سلطنت کردند و از پادشاه و دست آوردهای انقلاب شاه و مردم تحسین کردند. چنانکه اکنون دیگر مرسوم است. گردش جدید (در جریان محاکمه) ستایش متهمین از رفتار ملایم و از همدردی نیروهای امنیتی بود که از انان تصویر معلمانی وطن دوست ارائه شد، نه شکنجه گر.
3- دادگاه، به رفتار پیشین خود باقی ماند و اجازه نداد که متهمان از دادگاه بعنوان تریبونی برای ابراز عقایدشان استفاده کنند و با همه اتهامات به عنوان اتهامات جنائی و نه سیاسی برخورد کرد.
دادستان با رفتاری اندکی متفاوت نسبت به شکل معمول، جز از طریق عبارات سر پوشیده ای چون «دشمن» و «شیطان هایی که اذهان را به بازی می گیرند» کوشش چندانی برای برقراری ارتباط میان متهمین و دشمنان خارجی ایران به عمل نیاورد.
اظهار نظر: دادگاه از این نظر جالب بود که اولین جریان ضد حکومتی بود که در آن همه ی متهمین متعلق به طبقه روشنفکری ایران بودند، بدان دلیل، کوتاهی غیرمنتظره ی جریان دادگاه ممکن است به این خاطر باشد که تمام این قضیه را با حداقل سروصدا و شرمساری برای دولت به پایان برسد. این امر ممکن است حائز اهمیت نیز باشد که دادگاه زمانی برگذار شد که شاه در خارج از کشور بود.
هِلمز [سفیر و رئیس پیشین سیا]
محرمانه
گزارش 19 فوریه 1974 (30 بهمن1352)هِلمز
شاه مجازات سه نفر از پنج محکوم به اعدام را به حبس ابد تخفیف داد
خلاصه: اعلیحضرت پس از بازگشت از تعطیلات سوئیس، حکم اعدام سه نفر از پنج متهم به توطئه برای ترور شاه و اعضای خانواده سلطنتی، را به حبس ابد تبدیل کرد. دو متهم باقی مانده، محکوم به اعدام هستند. حکم شش نفر دیگر، بنا بر تلگراف پیشین همانطور باقی مانده است.
پایان خلاصه.
در 17 فوریه پس از بازگشت شاه از تعطیلات سالانه ی خود سن موریس، دادستان قاضی لانیان تصمیم شاه مبنی بر تخفیف حکم اعدام به حبس ابد برای طیفور بطحایی، عباسعلی سماکار و محمد رضا علامه زاده، متهمان به قصد ترور شاه، ملکه فرح و شاهزاده سیروس رضا را اعلام کرد. حکم اعدام خسرو گلسرخی (شاعر، منقد کتاب، و فامیل وزیر سابق کشاورزی و منابع طبیعی) و کرامت الله دانشیان (کارمند شرکت ساختمانی) پابرجا ماند.
اظهار نظر: شاه با تائید حکم اعدام گلسرخی و دانشیان، به روش معمول ایران دایر بر نابخشودگی تروریست های غیرنادم متعهد ماند هر دو محکوم به اعدام حاضر نشدند باورهای مارکسیستی-لنینیستی خود را انکار کنند و در انتقاد از رژیم ایران، محکم ایستادند.
از سوی دیگر، آن سه تن که از رأفت شاه برخوردار شدند، از خطاهای خود اظهار ندامت کردند و خود را به پای بخشایش تاج و تخت انداختند.
هِلمز – استفاده رسمی محدود.
منابع:
- ویکی لیکس
- روزنامه همشهری
- پژواک ایران
- احترام آزادی
