بنای باستانی و مرموز استون هنج دهه‌ها و بلکه قرن هاست که برای انسان‌ها شناخته شده بود، اما ماهیت این بنای کهن هنوز برای ما به صورت یک راز باقی مانده است و ما نمی‌دانیم که این بنا با چه هدفی ساخته شده بود. با این همه، اخیراً دانشمندان موفق به شناسایی سیستم زمان سنجی در این بنای مرموز شدند که تا پیش از این برای باستان شناسان ناشناخته بود.
استون‌هنج، بنای یادمانی پیشاتاریخی در دشت سالزبری ویلتشر در جنوب انگلستان است که به باور بسیار از باستان شناسان قدمت آن به دوران نوسنگی و عصر برنز باز می‌گردد. این مجموعه، شامل حلقه‌ای از سنگ‌های افراشته شده است که به دور مجموعه‌ای نعل اسبی، مرکب از سنگ‌های برش‌خورده، قرار گرفته. بنابر شواهد باستان‌شناختی، دشت سالزبری پیش از برپایی استون‌هنج هم منطقه‌ای با اهمیت آیینی بوده است، با این حال، پژوهشگران درباره کاربرد استون‌هنج اجماعی ندارند و هنوز درباره آن نظریه‌هایی جدید عرضه می‌کنند.
در این میان، برخی ستاره‌شناسان نیز بر این باورند که استون‌هنج در گذشته یک رصدخانه یا تقویم پیچیده بوده که سازندگان آن دانسته‌های ریاضیاتی لازم برای پیش‌بینی رویداد‌های آسمانی را بدست آورده بودند. در واقع، یک مطالعه جدید اکنون آشکار کرده که چگونه ممکن است استون هنج در ابتدا برای محاسبه یک سال خورشیدی (معروف به سال گرمسیری) ۳۶۵ روزه استفاده شده باشد. فرضیه‌ای که مدت هاست توسط محققان پیشنهاد می‌شود، اما هرگز شواهد قابل پذیرشی برای آن ارائه نشده بود.
یافته‌های جدید مبتنی بر تجزیه و تحلیل دقیق تعداد و موقعیت سنگ‌هایی است که سایت را تشکیل می‌دهند، و همچنین مقایسه با دیگر سیستم‌های تقویم باستانی که ممکن است بر سازندگان استون هنج تأثیر گذاشته باشد. مطالعات استون هنج به‌عنوان مکانی برای ردیابی زمان و فصول به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، اما تاکنون مشخص نشده بود که این سیستم دقیقاً چگونه عمل کرده است. در واقع، تحقیقات جدید نیز بر اساس مطالعات قبلی انجام شده که نشان می‌دهد سنگ‌های سارسن که بخش عمده‌ای از استون هنج را تشکیل می‌دهند، همگی از یک منبع به دست آمده‌اند. این بدان معنی است که آن‌ها احتمالاً در یک زمان برافراشته شده و قرار بود در کنار یک دیگر کارکرد واحدی را ارائه دهند.
از همان نقطه شروع، تیموتی درویل، باستان شناس دانشگاه بورنموث بریتانیا، به بررسی موقعیت حلقه‌های مختلفی که این بنای تاریخی از آن تشکیل شده است، پرداخت و سپس به این مسئله توجه کرد که چگونه ممکن است این ساختار با یک تقویم مرتبط باشد. باستان شناسان به دلیل موقعیت قرارگیری سنگ‌ها و همسویی آن‌ها با انقلاب بهاری، مدت‌ها گمان می‌کردند که استون هنج نوعی تقویم بوده است، تفسیری که تحقیقات جدید نیز بر اساس آن شکل گرفته است.
درویل می‌گوید: «سیستم تقویم پیشنهادی به روشی بسیار ساده کار می‌کند. هر یک از ۳۰ سنگ در دایره سارسن نشان دهنده یک روز در یک ماه است که خود به سه هفته از هر ۱۰ روز تقسیم می‌شود. ماه میانی، که احتمالاً به خدایان اختصاص دارد، با پنج تریلیتون در مرکز سایت نشان داده شده است. بنابراین، این بنا به عنوان یک تقویم خورشیدی، انقلاب زمستانی و تابستانی را می‌تواند از طریق یک جفت سنگ در هر سال نشان دهد.»
درویل احتمال می‌دهد که این روش به عنوان راهی برای بررسی خطا‌ها نیز عمل می‌کرد. اگر خورشید روزی در نقطه انقلابی اشتباه قرار می‌گرفت، مردم باستان ویلتشایر می‌دانستند که در محاسبه سال اشتباه کرده اند. مطالعه جدید اشاره می‌کند که به نظر می‌رسد هیچ یک از ترتیبات موجود در استون هنج مطابق با ۱۲ ماه سال نیست، اما ممکن است برخی از سنگ‌های گم شده یا جابجا شده باشند. آنچه واضح است این است که معماری استون هنج برای مطابقت با دو انقلاب فصلی، به دو نیمه تقسیم شده است.
هفته‌هایی که ۱۰ روز طول می‌کشند ممکن است در حال حاضر غیرعادی به نظر برسند، اما در زمانی که استون هنج برای اولین بار ساخته شد، اینطور نبود. در واقع، تقویم‌های خورشیدی مشابهی در مصر و در یک دوره زمانی که به عنوان پادشاهی قدیم شناخته می‌شود، نیز وجود داشت. هفته‌های ۱۰ روزه همچنین در مناطق دیگر باستانی هم مشاهده شده است.
رسانه‌های علمی گزارش دادند؛ درویل می‌گوید: «چنین تقویم خورشیدی در مدیترانه شرقی در قرن‌ها پس از ۳۰۰۰ قبل از میلاد ساخته شد و در مصر به عنوان تقویم مدنی در حدود ۲۷۰۰ قبل از میلاد پذیرفته شد و در آغاز پادشاهی قدیم در حدود ۲۶۰۰ قبل از میلاد به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. چیزی که مشخص نیست این است که آیا این دانش می‌توانست در آن زمان به جنوب انگلستان برسد یا خیر. استون هنج از نظر طراحی و ساخت نسبتاً منحصر به فرد است و ممکن است به طور کامل توسط مردم محلی ساخته شده باشد.»
درویل به شخصیتی تاریخی معروف به «کماندار آمزبری» که در کوه‌های آلپ متولد شد، اما بعداً در بریتانیا اقامت گزید و در نزدیکی استون هنج مدفون شد، به عنوان مدرکی که نشان می‌دهد مسافران ممکن است آموزه‌هایی درباره پیچیدگی‌های طرح‌های تقویم خورشیدی با خود از منطقه مدیترانه آورده باشند، اشاره می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که برخی از این سؤالات ممکن است با تجزیه و تحلیل مصنوعات و کار DNA در آینده پاسخ داده شود. در حال حاضر، به رسمیت شناختن استون هنج به عنوان یک سیستم تقویمی کاملاً کارآمد، به ما ایده بهتری درباره نحوه زندگی و آداب و رسوم مردم آن زمان می‌دهد.
درویل می‌گوید: «پیدا کردن یک تقویم خورشیدی که در معماری استون هنج نشان داده شده است، راه کاملا جدیدی را برای دیدن این بنای تاریخی به عنوان مکانی برای زندگی باز می‌کند. جایی که زمان برگزاری مراسم و اعیاد به تار و پود کائنات و حرکت‌های آسمانی در آسمان‌ها متصل می‌شد.» نتایج این تحقیق جدید در نشریه معتبر Antiquity منتشر شده است.
