کشف آثار جهانی دیگر در سطح کره ماه

پژوهشگران آثاری از یک جهان دیگر را کشف کرده اند که بر اثر برخورد آن با زمین میلیاردها سال پیش، کره ماه شکل گرفت.

تجزیه سنگ هایی که توسط سرنشینیان فضاپیمای آپولو از کره ماه جمع آوری و به زمین منتقل شده آثاری از یک “سیاره” دیگر به نام تئا را نشان می دهد. پژوهشگران می گویند که کشف آثار به جا مانده از این سیاره نشان می دهد که فرضیه شکل گیری ماه بر اثر یک برخورد فضایی عظیم درست است.

نتایج این پژوهش در مجله ساینس (علوم) منتشر شده است.

این فرضیه علمی که از سالهای دهه ۱۹۸۰ پذیرفته شده معتقد است که سیاره ماه بر اثر تصادمی بین کره زمین و سیاره تئا و حدود چهار میلیارد و ۵۰۰ هزار سال پیش به وجود آمده است. نام تئا از یکی از خدایان افسانه ای یونان به عاریه گرفته شده که مادر سلنه خدای ماه تلقی می شد.

این طور تصور می شود که سیاره تئا براثر برخورد با کره زمین از هم پاشیده و پس از ترکیب شدن بخش هایی از ذرات آن با ذراتی که از کره زمین جدا شده بود سیاره ماه شکل گرفته است.

این ساده ترین توجیه برای نحوه پیدایش ماه است و شبیه سازی های کامپیوتری از تغییرات منظومه خورشیدی این فرضیه را تایید می کند. مشکل اصلی این فرضیه این بود که از زمان بازگشت فضاپیمای آپولو تاکنون پژوهشگران موفق نشده بودند آثار به جا مانده از سیاره تئا را روی سنگ های کره ماه پیدا کنند.

تمام پژوهش های قبلی اینطور نشان می دادند که منشاء همه سنگ های سطح کره ماه زمین است در حالیکه شبیه سازیهای کامپیوتری نشان می دادند که بخش اعظم مواد و جرم کره ماه باقی مانده های سیاره منهدم شده تئا است.

به گزارش بی بی سی؛ اکنون در تجزیه دقیق تر سنگ هایی که از کره ماه آورده شده موادی پیدا شده است که نشان می دهد بخشی از این سنگ ها منشاء بیگانه دارند.

به گفته دکتر دانیل هروارتز از دانشگاه گوتینگن آلمان و سرپرست این پژوهش، تاکنون هیچکس برای تائید فرضیه تصادم تئا با کره زمین شواهد قطعی پیدا نکرده بود. او در مصاحبه ای با بی بی سی افزود:”کار به جایی رسیده بود که برخی از دانشمندان می گفتند اصلا چنین تصادمی روی نداده است. ولی اکنون ما تفاوت های جزیی بین سنگ های کره ماه با سنگ های کره زمین پیدا کرده ایم و این نکته فرضیه تصادم بزرگ را تائید می کند.”

اما برخی می گویند که این تفاوت ممکن است محصول موادی باشد که بعد از شکل گیری ماه، کره زمین به سطح خود جذب کرده است.

پروفسور الکس هالیدی از دانشگاه آکسفورد از جمله دانشورانی است که از تفاوت بسیار اندک بین ترکیب سنگ های ماه و کره زمین اظهار تعجب می کنند. او می گوید:”قاعدتا آنچه که ما دنبال آن هستیم وجود تفاوت های فاحش تراست. چون براساس معیارهای علمی برای تشخیص ترکیب اجرام آسمانی این حد از تفاوت چندان زیاد نیست و سایر سیاره های منظومه خورشیدی نیز می توانند یک حد ناچیزی با هم شباهت داشته باشند.”

دکتر دانیل هروارتز تفاوت سنگ های کره ماه با سنگ های کره زمین را براساس روشی سنجیده که ترکیب ایزوتوپی اکسیژن موجود در سنگ ها را اندازه گیری می کند و تناسب انواع اکسیژن موجود در آن را نشان می دهد.

پژوهش هایی که در مورد ترکیب مواد موجود درکره مریخ و یا اجرام آسمانی خارج از منظومه خورشیدی انجام شده، نشان داده است که تناسب این ترکیب در هر یک از سیارات و اجرام آسمانی متفاوت است و این معیار اکنون به یک شاخص یا اصطلاحا اثر انگشت برای تشخیص ترکیبات هر سیاره بدل شده است.

به همین خاطر است که افرادی نظیر پروفسور الکس هالیدی از شباهت تقریبا کامل این ترکیب در کره زمین و سیاره تئا در تعجب اند.

ترکیب مشابه

یک احتمال این است که سیاره تئا در فاصله بسیار نزدیکی از کره زمین شکل گرفته بوده و بنابراین ترکیب مواد موجود در آن با زمین شباهت زیادی داشته است. به گفته پروفسور هالیدی اگر این احتمال درست باشد قاعدتا فرضیه فعلی که معتقد است هر یک از سیاره های موجود در منظومه خورشیدی را باید مورد تجدید نظر قرار داد که از نظر تناسب ترکیبات اکسیژن و یا اثر انگشت کاملا متفاوت هستند.

او می افزاید:”این سئوال پیش می آید که نمونه برداری ها و شناخت ما از ترکیبات سیاره مریخ و تعدادی از اجرام آسمانی خارج از منظومه خورشیدی واقعا تا چه حد با واقعیت مواد موجود در همه سیاره های منظومه ما انطباق دارد. چون ما هیچ نمونه فیزیکی از ونوس و یا عطارد نداریم. شاید ترکیبات آنها هم شبیه کره زمین باشد. و اگر چنین باشد تمام استدلال های مربوط به شباهت ویژه بین زمین و ماه از هم می پاشند.”

دکتر ماهش اناند در دانشگاه آزاد بریتانیا معتقد است که این پژوهش جدید بسیار جالب است ولی خاطر نشان می کند که این تحقیقات فقط روی سه قطعه سنگ از کره ماه انجام شده است. او به بی بی سی گفت :” در مورد اینکه این سه قطعه سنگ تا چه حد بیانگر مواد موجود در کره ماه هستند ما باید محتاط باشیم. بنابراین تایید قطعی دستاوردهای این پژوهش نیازمند تجزیه و تحلیل سنگ های بیشتری از آن سیاره است.”

برای توجیه تشابه زیاد بین ترکیب مواد موجود در کره زمین و کره ماه فرضیه های دیگری مطرح شده است. یکی از این فرضیه ها معتقد است که کره زمین قبل از وقوع تصادم با سرعت بیشتری به دور خود می چرخید. فرضیه دیگری می گوید که سیاره تئا از آنچه که شبیه سازی های کامپیوتری ارائه می دهند بسیار بزرگتر بوده است.

یک فرضیه آلترناتیو و بحث برانگیز که از سوی پروفسور راب د مییر از دانشگاه گرونینگن هلند مطرح شده معتقد است که در یک مقطعی تحت تاثیر انباشت مواد رادیو اکتیو درعمق دو هزار و ۹۰۰ کیلومتری هسته زمین پوسته و قشاع این سیاره منفجر و به فضا پرتاب شده است و جرم کره ماه از به هم چسبیدن این ذرات شکل گرفته است.

او در مصاحبه ای با بی بی سی گفت که نتیجه پژوهش جدید که ثابت می کند مواد تشکیل دهنده سنگ های زمین با ماه کمی متفاوت هستند نظر او را تغییر نداده است.

پروفسور راب د مییر افزود:”تفاوت بسیار ناچیز است. ما نمی دانیم که سیاره ماه به چه صورتی شکل گرفته است. ما به اعزام پژوهشگران به کره ماه نیاز داریم تا بتوانند سنگ ها را در اعماق آن سیاره بررسی کنند، سنگ هایی که تحت تاثیر طوفان های فضایی و جذب ذرات پراکنده توسط سطح کره ماه، آلوده نشده باشند.”