کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد 1393: تحصیلات عالی نباید در انحصار باندهای قدرت درآید

کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن‌ بر عهده شیرین عبادی است در ادامه گزارش های ماهانه خود به بررسی‌ وضعیت حقوق بشر در ایران در مرداد ماه 1393 پرداخت.

کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش خود با اشاره به جوانانی که به دلایل سیاسی و عقیدتی از تحصیل در مقاطع عالی باز مانده اند، بر ضرورت کنار گذاشتن تبعیض های آموزشی تأکید کرد. این سازمان مردم نهاد همچنین با اشاره به جلسه استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و مشخص شدن این موضوع که در چند سال گذشته تعداد کثیری از افراد، بدون داشتن صلاحیت علمی و خارج از ضوابط، وارد تحصیلات تکمیلی شده اند، به رفتار فرا قانونی برخی مقام های حکومتی در فراهم کردن امکانات از بودجه عمومی برای طرفدارانشان اعتراض و اعلام کرد که تحصیلات عالی نباید در انحصار باندهای قدرت درآید. کانون مدافعان حقوق بشر در گزارش خود با ذکر نام جوانان و دانشجویانی چون بهاره هدایت، عماد بهاور، مجید توکلی، ضیاء نبوی، ایقان شهیدی و یاشار دارالشفاء که اینک در زندان به سر می برند، به مسئولان حکومتی توصیه کرده است تا هر نوع مانع بر سر راه ادامه تحصیل عالی دانشگاهی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که امکان ادامه تحصیل از منتقدان نظام را سلب می کند، از میان برداشته و به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اجازه تحصیل در دانشگاه داده شود. کانون مدافعان حقوق بشر در این گزارش بار دیگر خواستار آزادی دانشجویان زندانی شده است. در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، در سه بخش “حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی”، “حقوق اقتصادی و اجتماعی” و “میراث فرهنگی و محیط زیست” به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است. به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه مرداد 1393 کانون مدافعان حقوق بشر که در اول شهریور ماه 1393منتشر شده، به شرح زیر است:

گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد 1393

مقدمه

استفاده از امکانات دستگاه های دولتی باید ضابطه مند و با در نظر گرفتن تساوی حقوق و عدالت اجتماعی باشد. بهره مندی از این امکانات نمی تواند تحت تأثیر جریان های سیاسی قرار گیرد. براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت مکلف است تا امکانات لازم را برای تحصیلات عالیه کلیه شهروندان فراهم سازد اما شاهد هستیم که تعدادی از شهروندان به خاطر داشتن عقاید سیاسی یا مذهبی از تحصیلات عالی باز مانده اند. در این خصوص می توان به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اشاره کرد؛ جوانانی که به خاطر نوشتن یک مقاله، ایراد یک سخنرانی یا شرکت در یک راهپیمایی مسالمت آمیز از ادامه تحصیل بازمانده اند. همچنین طبق مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا مستلزم داشتن صلاحیت سیاسی است و دانشگاه ها مکلف هستند تا اسامی افرادی که در امتحانات ورودی پذیرفته شده اند را به وزارت اطلاعات ارسال کنند و در صورت موافقت مأموران امنیتی، اجازه تحصیل در مقاطع فوق الذکر داده خواهد شد. این چنین مقرراتی باعث شده است تا ورود به تحصیلات عالی برای جمعی از جوانان با دشواری هایی از قبیل گزینش سیاسی و عقیدتی همراه شود. بسیاری از جوانان برای ادامه تحصیلات عالی به خاطر همین مصوبه نادرست روانه دانشگاه های خارج از کشور شده و جذب بازار کار این کشورها می شوند، چنانکه طبق آمار سازمان یونسکو، ایران بیشترین میزان فرار مغزها در جهان را دارد. افزون بر مطالب فوق، رفتار فرا قانونی برخی مسئولان نیز که با «حاتم بخشی» از بودجه و امکانات دولتی برای خود و طرفدارانشان امکانات بیشتری فراهم می کنند، وضعیت را اسفناک تر می کند. چنانکه در جریان استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مشخص شد که در چند سال گذشته تعداد کثیری از افراد، بدون داشتن صلاحیت علمی و خارج از ضوابط، وارد تحصیلات تکمیلی شده اند. این در حالی است که دانشجویانی چون بهاره هدایت، مجید توکلی، ایقان شهیدی، یاشار دارالشفاء، ضیاء نبوی و عماد بهاور فقط به دلیل ابراز عقیده، نه تنها از تحصیل باز مانده اند بلکه چند سال است که در زندان به سر می برند. این در حالی است که مهم ترین گام در راه توسعه اقتصادی برای هر کشور، استفاده از نیروی جوان تحصیل کرده آن کشور است. بنابراین رسیدن به این هدف با قوانین نادرست و عملکرد تبعیض آمیز حکومت در تضاد است. توسعه زمانی صورت می گیرد که میزان بی کاری کاهش یافته و جوانان بتوانند با استفاده از امکانات، تحصیلات عالی و تخصصی کسب کرده و سپس دانش خود را در داخل کشور به کار گیرند. در این گزارش همچنین خلاصه ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در مرداد ماه ۱۳۹3 در پی می آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت ها و رسانه های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود.

وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مرداد 1393

بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی 1) در این ماه حدود 57 نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: امیرحسین کارگران و علی صبری- 2 فعال کارگری-، جیسون رضائیان، یگانه صالحی و مریم رحمانیان- 3 روزنامه نگار-، وحید نژاد حسینیان -همسر مریم رحمانیان-، امیر صالحی- وب نگار-، ادیب حق پژوه، سعید عابدی، وحید دانا، بهیه معنوی‌پور، علاءالدین خانجانی، بابک مبشر، ناصر عرشى مقدم، عطاء الله اشرفى، روح الله منزوى، روحیه قوامی نیک، سعید قائمی، پرویز گودرزیان، آزیتا همایونی، نوشین سالکیان، راشین شهنازی- 15 شهروند بهایی-، جواد صالحى- کارمند علاءالدین خانجانی-، رحیم غلامی، آیدین ذاکری، میثم جولانی، جعفر رستمی، سعید حسینی، حمید قوتی، حبیب نگهبان، عیسی عزیزی، حسن جولانی، رضا قومی، محمد بترانی به همراه دو تن از برادرانش، عباس سواری، محمد صیاحی و اسد صالحی- 16 فعال مدنی -، حمید حکمتی، اسماعیل ایزدی، فرید صارمی، علی چینی ساز، زهرا کعبی و فرجاد صالحی- 6 فعال سایبری-، عین الله یاری، پگاه یاری، امیرحسین یاری، مجتبی نوروزی، بحرعلی فرهادی و سحرناز افروزی- 6 پیرو یارسان-، ناصر پیری، عبدالهادی صالحی و سیدجلال الدین رحیمی- 3 فعال مذهبی اهل سنت-، محمد میلانی و تاج‌الدین ممکانی- 2 فعال سیاسی- و سعید حیدری- نوکیش اهل سنت. لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از چند روز با تودیع وثیقه بصورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند. 2) محمد شفیعی- عضو حزب مشارکت ایران اسلامی- برای گذراندن چهار ماه حبس، غالب حسینی- فعال کارگری- برای گذراندن ۶ ماه حبس و علیرضا کرامتی‌راد- فعال مدنی- برای اجرای حکم سه ماه حبس بازداشت و به زندان منتقل شدند. 3) حکم شش ماه حبس علی اصغر غروی- پژوهشگر دینی و عضو نهضت آزادی ایران- و حکم پرداخت 10 میلیون تومان جزای نقدی بدل از یک سال حبس بهزاد نبوی- عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران قطعی شد. همچنین سید هاشم آقاجری- استاد دانشگاه و عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران- به یک سال حبس، سید سراج الدین ميردامادی- روزنامه نگار و فعال سیاسی- به شش سال حبس تعزيری، پنج سال محروميت از فعاليت های روزنامه نگاری و دو سال منع برای خروج از كشور بعد از پايان دوران حبس، محمدرضا عالی پیام- شاعر و طنزپرداز- به یک سال و سه ماه و یک روز زندان-، محسن رحمانی- فعال دانشجویی- به هفت سال حبس، ابراهیم فرآباد فلاحیه- فعال مدنی- به شش سال حبس تعزیری و چهار فعال سیاسی به نام های حسن عبیات به حبس ابد، عیدان بیت سیاح (شاخی) به ۱۰سال زندان، خالد عبیداوی به 5 سال زندان و جاسم ساعدی (سواعدی) به ۵ سال زندان محکوم شدند. از سوی دیگر سخنگوی قوه قضاییه بدون ذکر نام از قطعی شدن حکم 14 نفر و ارسال این احکام که میزان آن از یک تا 13 سال حبس است به دایره اجرای احکام خبر داد که به گفته او در جریان حوادث پس از انتخابات سال 1388 فعال بوده اند. 4) جلسه های رسیدگی به اتهامات مهدی هاشمی- فعال سیاسی-، قاسم ابسته، انور خضری، خسرو بشارت، کامران شیخه و فرهاد سلیمی- 5 فعال اهل سنت- برگزار شدند. امید زارعی‌نژاد نیز که هم اکنون دوران محکومیت خود را در زندان می گذراند بار دیگر در دادسرا تفهیم اتهام شد. همچنین علی محمد اسلامپور- سردبیر نشریه نوای وقت- و فرزاد پورمرادی- مدیر سایت خبری کرمانشاه پست- به دادسرا احضار شدند.

ب- وضعیت حقوق فرهنگی 1) حکم شش ماه توقیف روزنامه بهار و ۹۱ روز حبس تعزیری با دو سال تعلیق سعید پورعزیزی، مدیر مسئول این روزنامه قطعی شد. 2) هیات منصفه دادگاه مطبوعات، مدیران مسئول روزنامه های«آسمان»، «نشاط»، «تهران امروز» و «قانون» و همچنین سایت «بهارنیوز» را مجرم شناخت. 3) مقام های مسئول مانع تجدید چاپ کتاب های محسن کدیور- پژوهشگر دینی- شدند. 4) مقام های مسئول مانع برگزاری کنسرت های شهرام ناظری و محسن یگانه شدند.

پ- سایر موارد نقض حقوق بشر 1) در این ماه تعداد 25 نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل برخی از آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه های وابسته به دولت ایران یا سایت های خبری اعدام آنها را تأیید کرده اند، به شرح زیر است: «ی.ح»، «ی.ر» و «م.ت» در بندرعباس اعدام شدند. دادگستری کل استان هرمزگان اتهام دو نفر اول را آدم ربایی و تجاوز به عنف و نفر سوم را قتل عمد عنوان کرد. «حمید م» و «حسن چ» در کرمانشاه و در ملاء عام اعدام شدند. دادستان عمومی و انقلاب کرمانشاه اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کرد. «ع.ح»، «ح.ت»، «س.ق»، «ع.ق»، «م.ق»، «ب.ک» و «پ.ر» در شیراز و در ملاء عام اعدام شدند. رسانه های وابسته به دولت ایران اتهام این افراد را آدم ربایی، سرقت مسلحانه و تجاوز به عنف اعلام کردند. «ع.ن» در قزوین و در ملاء عام اعدام شد. رسانه های وابسته به دولت ایران اتهام این فرد را قتل یک کودک اعلام کردند. خبرگزاری مهر از اعدام یک نفر به اتهام افساد فی الارض در شهرستان میانه و در ملاء عام و «رضا ف» به اتهام تجاوز به عنف در کرج و در ملاء عام خبر داد. همچنین یک نفر در شهرستان خوی و در ملاء عام به اتهام تجاوز به عنف اعدام شد. از سوی دیگر برخی سایت های خبری از اعدام محسن سارانی در بیرجند، محمد حنیف میر بلوچ زهی و عزیز نوتی زهی در سراوان، حاج عبدل شه بخش و نبی شه بخش در زندان شیراز و حمید ارسلانی و صادق احمدی در کرمانشاه خبر دادند. سایت های خبری اتهام 5 نفر اول را حمل و نگهداری مواد مخدر و دو نفر آخر را قتل عمد اعلام کردند. این سایت های خبری همچنین از اعدام عبدالجبار ریگی، عثمان حسن زهی و عبدالکریم زهوکی نیز در چابهار خبر دادند. 2) روزنامه شرق از صدور احکام اعدام برای یک زن که متهم است در نوجوانی شوهرش را به قتل رسانده است و 4 مرد که متهم هستند به یک زن تعرض کردند خبر داد. خبرگزاری مهر نیز از صدور حکم اعدام برای یک نفر که متهم است معاون سابق وزیر صنعت را به قتل رسانده است خبر داد. 3) چهار انگشت دست راست «م.ن» به اتهام سرقت در شهر ابرکوه و در ملاء عام با دستگاه گیوتین قطع شد. 4) دادستان عمومی و انقلاب قزوین از اجرای حکم شلاق 200 نفر در این شهر، رئیس دادگستری استان کرمانشاه از اجرای حکم شلاق 5 نفر در این شهر و در ملاء عام و پلیس شهرستان قدس از اجرای حکم شلاق «م.ی» و «ع.ت» در این شهر و سایت های خبری شهرستان لنده از اجرای حکم شلاق «و.ش» در این شهر و در ملاء عام خبر دادند. 5) مقام های مسئول مانع دفن پیکر سیمین بهبهانی- شاعر- در امام زاده طاهر شدند. همچنین نخستین بهداری شهرستان بیدخت که توسط بزرگان سلسله دراویش گنابادی بنیاد گذاشته شده بود، تخریب شد. حسینه و مجموعه فرهنگی بیت العباس اصفهان نیز توسط مقام های مسئول پلمپ شد. 6) 12 زندانی بر اثر آتش سوزی در زندان شهرکرد و نبود امکانات لازم جهت اتفای حریق در این زندان، کشته شدند. 7) وضعیت زندانیان سیاسی هم چنان ناگوار گزارش می شود به گونه ای که تعدادی از آنان مانند نادر جانی، سید حسین کاظمینی بروجردی، امید بهروزی، مصطفی فقیه، جمال قادر‌نژاد و قاسم ابسته بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است. همچنین بهاره هدایت، امان الله مستقیم٬ عفیف نعیمی و افشین کرم‌پور با وجود پایان نیافتن دوره درمان از بیمارستان به زندان منتقل شدند. 8) پلیس از دستگیری 722 نفر در تابستان سال 1393 به دلیل آنچه هنجارشکنی در طرح سالم‌سازی دریا می نامید، خبر داد.

بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی وضعیت اقتصادی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به گونه ای که رئیس فراکسیون کارگری مجلس ایران گفت که هم اکنون معیشت ۹۰ درصد جامعه کارگری کشور زیرخط فقر بوده و ۱۰ درصد باقیمانده نیز با خط فقر فاصله چندانی ندارند. این در حالی است که وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی گفت که سالانه ۷۰۰ هزار ایرانی به دلیل بالا بودن هزینه‌های درمان به زیر خط فقر سقوط می‌کنند. 1) حقوق 82 کارگر کارخانه «فرش پارس» به مدت پنج ماه، حقوق ۲۵ کارگر شرکت احداث و بهره برداری آزاد راه کربلا به مدت ۳ ماه و حقوق 300 کارگر کارخانه شیشه آبگینه قزوین به مدت 4 ماه به تعویق افتاده است.

بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست اخبار منتشر شده از میراث فرهنگی و محیط زیست در مرداد ماه نیز همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد. 1) وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی از وجود روغن پالم (روغن نخل) در فرآورده های لبنی از جمله شیر خبر داد که بخش قابل توجهی از چربی موجود در آنها به خاطر روغن پالم بوده و نه چربی طبیعی شیر. 2) رئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از جدی ترین مشکلات عدم تکمیل شبکه فاضلاب پایتخت را نفوذ نیترات موجود در فاضلاب به شبکه آبرسانی عنوان کرد. 3) هزاران قطعه ماهی به دلایل ناشناخته در رودخانه‌های استان‌ گیلان و اردبیل تلف شده‌اند. همچنین مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گیلان از کشته شدن ٩٠٠ هزار فوک دریای خزر در اثر آلودگی این دریا خبر داد. 4) حدود 300 هکتار جنگل در حریق پارک ملی گلستان سوخت. 5) مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران، گفت که ٧٠ درصد تالاب‌های این کشور یا در وضعیت بحرانی و یا در معرض خطر جدی قرار دارند.

خاتمه با توجه به مواد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تعهد حکومت مبنی بر اجرای ضوابط حقوق بشر، توصیه می شود تا هر نوع مانع بر سر راه ادامه تحصیل عالی دانشگاهی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی که امکان ادامه تحصیل از منتقدان نظام را سلب می کند، برداشته و به دانشجویان ستاره دار و محروم از تحصیل اجازه تحصیل در دانشگاه داده شود. از همین رو کانون مدافعان حقوق بشر با تأکید بر اینکه تحصیلات عالی نباید در انحصار باندهای قدرت درآید، بار دیگر آزادی هر چه سریع تر دانشجویان زندانی را خواستار است.

شیرین عبادی رییس کانون مدافعان حقوق بشر اول شهریور 1393

توضیح: علاقه مندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت ها و خبرگزاری های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت های کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، جرس، الف، کمیته گزارشگران حقوق بشر، ندای آزادی، بازتاب، هرانا، قانون، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، موکریان، ندای سبز آزادی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.