درحالی مردم بخش اعظمی از پاسارگاد را تنها بهواسطه مجموعه میراثجهانی و آرامگاه کوروش میشناسند که اطراف این شهرستان گنجینهای از میراث پیش از اسلام تا دوران اسلامی بهچشم میخورد. اما نه مردم و نه حتی متولیان میراثفرهنگی به این نکته توجه چندانی ندارند. کاروانسرای قاجاری قوامآباد با معماری ارزشمند ویرانهای که بیخ گوش مجموعه جهانی پاسارگاد واقع شده است.
درست است که هر اثری با ارزشهای ثبت ملی در رده میراثجهانی قرار نمیگیرد اما این موضوع دلیل نمیشود که اثر ثبت ملی فاقد اهمیت و تبدیل به ویرانه شود. کاروانسرای قاجاری پاسارگاد با معماری درخور مدتهاست که حال و روز خوشی ندارد و در گوشهای تخریب طاقها و دیوارههایش را به نظاره نشسته است.
به گزارش خبرنامه ملّی ایرانیان از میراث فرهنگی؛ بر اساس اطلاعات موجود، علاوه بر میراث جهانی پاسارگاد، 79 اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدهاند. این آثار که در شهرستان پاسارگاد واقع شده 72 اثر آن متعلق به پیش از اسلام و 7 اثر دیگر مربوط به دوره اسلامی میشود. کاروانسرای قوام آباد بهشماره 3065 در تاریخ 25/12/1379 یکی از آثار دوره قاجار بهشمار میرود که در فهرست آثار ملی هم اضافه شده است.
«علیرضا صادقی امیری» دبیر انجمن جوانان سپید پارس در اینباره به خبرگزاری میراثفرهنگی میگوید: «کاروانسرای قوامآباد یکی از بناهای شهرستان پاسارگاد بهشمار میرود که هماکنون شرایط نابسامانی را سپری میکند. این درحالی است که میتوان با بهسازی و مرمت نهتنها به نجات بنا پرداخت که بهرهوریهای مناسبی از آن تحت عنوان مجموعه تاریخی ـفرهنگی برای رفاه حال گردشگران این منطقه انجام داد.
این فعال میراثفرهنگی ادامه میدهد، با اینکه شنیده میشود مدیریت کنونی میراثفرهنگی شهرستان پاسارگاد بههمراه فرمانداری این شهرستان برای نجاتبخشی و مرمت کاروانسرای قوامآباد به جذب سرمایهگذار روی آوردهاند اما مدتهاست این بنا بهحال خود رها شده و نیازمند رسیدگی بیشتر است.
صادقی امیری معتقد است، هماکنون اقدامات موثری در پاسارگاد اتفاق میافتد مستقر کردن راهنمایان گردشگری بهصورت دائم در مجموعه جهانی پاسارگاد و مسقف کردن آن طرحهای خوبی هستند که اتفاقا با واکنش مثبت تورهای گردشگری مواجه شده اما در کنار این اقدامات لازم است به بناهای درجه دوم و سوم اهمیت بیشتری داده شود.
کاروانسرای قوامآباد از آثار به جای مانده دوره قاجار در 20 کیلومتری جنوب سعادتشهر و از جمله آثار تاریخی مهم شهرستان پاسارگاد محسوب میشود. مصالح این کاروانسرا از سنگ، ساروج و آجر تشکیل شده با اینحال کاروانسرا دارای یک در ورودی بزرگ با چهار چوبی سنگی به ارتفاع چهار متر و دو سنگ بزرگ در دو سوی دروازه، به عنوان سکو به ارتفاع 120 سانتی متر و عرض یک متر و طول سه متر است.
کاروانسرا دارای سه شاه نشین با طاق های ضربی و کاشی کاری و معماری قدیمی و دو حیاط ، معروف به خلوت هشت ضلعی با معماری قدیم است.
گفته میشود میراث فرهنگی فارس در سال88 از محل اعتباراتاش نزدیک به 180 میلیون ریال صرف مرمت بخش هایی از این اثر کرد اما بعد از گذشت چند سال از مرمت بهدلیل نداشتن کاربری و بیتوجهی این اثر تاریخی رو به نابودی قرار گرفت.