سفارت بریتانیا در تهران روز دوشنبه ٢٢ مهر/ ١٤ اکتبر اعلام کرد که هیأتی از کارشناسان هسته‌ای این کشور برای تکمیل فرآیند مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک وارد تهران شدند. حضورکارشناسان بریتانیایی در کنار کارشناسان چینی برای مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک، در چهارچوب توافق اتمی سال ٢٠١۵ و مقررات برجام صورت می‌گیرد.
بر اساس این توافق، جمهوری اسلامی متعهد شده بود که با خارج کردن قلب رآکتور آب سنگین اراک و ریختن سیمان در بخش‌هایی از آن، عملاً رآکتور آب سنگین اراک را غیرقابل استفاده کند. در همان حال، کشورهای امضاکننده توافق اتمی سال ٢٠١۵، یعنی گروه ١+۵ شامل ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین و آلمان، متعهد شده بودند که در باز طراحی رآکتور اراک و مدرن سازی آن مشارکت کنند. هدف از بازطراحی این رآکتور، تبدیل آن به یک رآکتور تحقیقاتی تولید آب سنگین است؛ رآکتوری که بدون قلب بوده و تولید پلوتونیوم آن به حداقل رسیده و در همان حال شارژ نوترونی رآکتور افزایش پیدا کرده، چرا که هدف از ساخت رآکتور تحقیقاتی تولید نوترون و کاربرد گسترده آن در تولید دارو‌های مختلف بوده است.
به گفته مقام‌های سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، طراحی رآکتور جدید آب سنگین اراک توسط متخصصان جمهوری اسلامی انجام می‌شود و تأیید فرآیند پیشرفت طرح، بر اساس مقررات برجام به عهده کارشناسان آمریکایی و چینی واگذار شده بود. پس از خروج آمریکا از برجام، در سال ٢٠١٨ بریتانیا جای آمریکا را در کمیته نظارت و همکاری برای طراحی راکتور جدید آب سنگین اراک گرفت.
سفارت بریتانیا در تهران روز دوشنبه ١٤ اکتبر در بیانیه‌ای گفت: «کارشناسان هسته‌ای بریتانیا با کمک تیمی از کارشنان چینی امروز وارد تهران شدند تا مراحل بعدی برای نوسازی راکتور اراک را طی کنند. درطول سه روز این کارشناسان درباره کمک‌های فنی بین‌المللی برای پیشبرد طرح رآکتور جدید آب سنگین اراک با سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی رایزنی‌های لازم را انجام خواهد داد».
رابین گریمز ، مشاور اصلی امور علمی وزارت دفاع بریتانیا سرپرست هیأت کارشناسان بریتانیایی را به عهده دارد.
سفارت بریتانیا در تهران همچنین تأکید کرد که «سفر این کارشناسان در چهارچوب تعهدات ما بر اساس توافق اتمی و برجام، و اطمینان دادن به جمهوری اسلامی و جامعه جهانی صورت می گیرد…به همین دلیل ما به تعهد خود برای همکاری با جمهوری اسلامی برای مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک احترام می گذاریم تا ایران بتواند یک برنامه غیرنظامی هسته‌ای مدرن را تدوین و دنبال کند. سال گذشته پیشرفت‌های قابل توجهی در این طرح انجام شده است».
از سال ٢٠١٨ زمان خروج ایالات متحده آمریکا از توافق اتمی و بازگرداندن تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی، تنش بین تهران و واشنگتن در بالاترین حد قرار دارد.
لندن و پاریس در ماه سپتامبر گذشته تلاش کردند که با میانجیگری بین دو کشور و ایجاد زمینه برای ملاقات حسن روحانی و دونالد ترامپ رؤسای جمهور جمهوری اسلامی و آمریکا، از این تنش‌ها بکاهند. تلاش آنان تا کنون نافرجام مانده است.
در همان حال، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در تابستان گذشته اعلام کرد که پس از خروج آمریکا از برجام و جایگزینی بریتانیا به جای این کشور در کار گروه بازطراحی راکتور اراک، بریتانیا همواره ادعا می‌کند می‌تواند خلاء نبودِ آمریکا را پر کند؛ به همین دلیل جمهوری اسلامی لیستی از تجهیزات مورد نیاز برای بازطراحی این رآکتور ارائه کرد تا ادعای آنها را برای حمایت از بازطراحی رآکتور اراک بسنجد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفته بود که طراحی رآکتور آب سنگین اراک توسط متخصصان جمهوری اسلامی انجام می‌شود و تأیید آن با مسئولان چینی و آمریکایی بوده. آمریکایی‌ها تا زمانی که در ایران حضور داشتند به تعهدات خود به خوبی عمل می‌کردند، اما با رفتن آنها زمزمه‌هایی مبنی بر لزوم تجدید نظر در فعالیت‌های هسته‌ای مطرح شد.
کمالوندی تأکید کرد، در همان مقطع هم حرف جمهوری اسلامی این بود، در صورتی که بازطراحی رآکتور جدید به کُندی پیش رود به سراغ راکتور قدیمی می‌رویم.
وی اضافه کرد: کشورهای غربی از رآکتور قدیمی می‌ترسند، چرا که این رآکتور پلوتونیوم تولید می‌کند. اگرچه پلوتونیوم موارد استفاده بسیاری دارد اما در حال حاضر جمهوری اسلامی به آن نیازی ندارد و رآکتور جدید بیشتر به کار کشور می‌آید، ضمن آن که اروپا به صورت مکتوب تضمین داده تجهیزات مورد نیاز را به جمهوری اسلامی تحویل دهد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه بریتانیا قدم‌های مناسبی برای بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک برداشته اما در اثر فشار‌های آمریکا این اقدامات کند شده اعلام کرده بود، در صورتی که اقدامات بریتانیا برای بازطراحی رآکتور اراک کُند شود جمهوری اسلامی به سراغ رآکتور قدیمی می‌رود.
به گزارش رادیوفرانسه؛ بازطراحی رآکتور اراک برای جمهوری اسلامی اولویت دارد؛ اما اگر تصمیم بر احیای راکتور قدیمی باشد، این امر را می‌توان با تعویض لوله‌های رآکتور انجام داد؛ در واقع تنها سیمان است که لوله‌ها را پر کرده.
