بخشنامه كشف حجاب جهت تصويب رضاشاه در تاريخ ۲۷ آذر ۱۳۱۴ از طرف رئيس‌الوزرا به دربار فرستاده شد تا در اول دی‌ماه دستورالعمل اجراي غیررسمی قانون كشف حجاب به تمام ولايات ايران ارسال گردد، روز هفدهم دی‌ماه سال ۱۳۱۴ ، روز بزرگ و تاریخی اجرای فرمان کشف حجاب به دستور رضاشاه کبیرمی باشد که در این روز رضاشاه به همراه ملکه و دختران خود که برای نخستین بار چادربه‌سر نداشتند به دانشسرای دختران می‌روند و در آن گردهمایی سخنرانی می‌کنند. در این سخنرانی، رضاشاه اقدام به کشف حجاب را گشودن «فصل جدیدی در زندگی زن ایرانی» اعلام نمودند. هر انسان آزاده‌ای به‌دوراز پیش‌داوری یا تعصبات، معترف به اهمیت و ارزش اين روز بزرگ در زندگی زن ايرانی خواهد بود. ظاهراً سفر رضاشاه کبیر به ترکیه که پیش از ایران آغاز به تجددگرایی نموده بود وزنان کشف حجاب نموده بودند، در تصمیمات ایشان بی‌تأثیر نبوده است.
رضاشاه در نطق معروف خود فرمودند:
بی‌نهایت مسرورم که می‌بینم خانم‌ها درنتیجه دانایی و معرفت به وضعیت خود آشنا و به حقوق و مزایای خود پی برده¬اند، همان‌طور که خانم تربیــت اشاره نمودند، زن‌های این کشـــــــور به‌واسطه خارج بودن از اجتماع نمی‌توانستند استعــــداد و لیـــاقت ذاتی خود را بــروز دهند بلکه باید بگویم که نمی‌توانستند حق خود را نسبت به کشور و میهن عزیز خود ادا نمایند و بالاخره خدمات و فداکاری خود را آن‌طور که شایسته است انجام دهند و حالا می‌روند علاوه بر امتیـــاز برجستـــه مادری که دارا می‌باشند از مزایای دیگر اجتماع نیز بهره‌مند گردند. مــــا نباید ازنظر دور بــداریم که نصف جمعیت کشور ما به حساب نمی¬آمد یعنی نصف قوای عاملِ ی مملکت بیکار بود. هیچ‌وقت احصائیه از زن‌ها برداشته نمی‌شد مثل‌اینکه زن‌ها یک افراد دیگری بودند و جزو جمعیت ایران به شمار نمی‌آمدند، خیلی جای تأسف است که فقط یک مورد ممکن بود احصائیه زن‌ها برداشته شود و آن موقعی بود که وضعیت ارزاق در مضیقه می‌افتاد و در آن موقع سرشماری می‌کردند و می‌خواستند تأمین آذوقه نمایند. من میل به تظاهر ندارم و نمی‌خواهم از اقداماتی که شده است اظهار خوشوقتی کنم و نمی‌خواهم فرقی بین امروز با روزهای دیگر بگذارم ولی شما خانم‌ها باید این روز را یک روز بزرگ بدانید و از فرصت‌هایی که دارید برای ترقی کشور استفاده کنید.
من معتقدم که برای سعادت و ترقی این مملکت باید همه از صمیم قلب کارکنیم.
ولی هیچ نباید غفلت نمایند که مملکت محتاج به فعالیت و کار است و باید روز بروز بیشتر و بهتر برای سعادت و نیک بختی مردم قدم برداشته شود. شما خواهران و دختران من، حالا که وارد اجتماع شده¬اید و قدم برای سعادت خود و وطن خود بیرون گذارده‌اید. بدانید وظیفه¬ی شماست که باید درراه وطن خودکار کنید، شما تربیت‌کننده‌ی نسل آتیه خواهید بود، انتظارمان از شما خانم‌های دانشمند این است که در زندگی قانع باشید و کارنمایید و از تجمل و اسراف بپرهیزید.
سعادت آتیه در دست شماست
این نطق تاریخی سرآغاز مهمی در جنبش آزادیخواهی زنان ایران شمرده می‌شود.
البته فراموش نکنیم، نخستین نشانه‌های کشف حجاب و علاقه‌مندی زنان به رهایی از این یوغ به سال‌های دورتر برمی‌گردد، مثلاً سخنرانی بدون روبنده طاهره قرةالعین که در زمان خود از زنان پیشرو و مبارز بوده یا اقدام به کشف حجاب در دربار ناصرالدین شاه قاجارکه عکس‌های باقی‌مانده از اندرونی آن دوره تأییدی بر این مطلب است، همچنین در محافل روشنفکری و گروه‌ها و انجمن‌های خفیه که فعالان جنبش زنان ایران هم در دوره مشروطه و هم ابتدای حکومت رضاشاه بحث‌هایی در نقد حجاب گشودند، ولی رسمیت پیدا کردن و اجباری شدن آن به دوره حکومت رضاشاه و فرمان تاریخی هفدهم دی‌ماه بازمی‌گردد.
با توجه به شرایط ویژه آن زمان و نفوذ مذهب واپس‌گرا در ریزترین امور جامعه، این اقدام شجاعانه و حق‌طلبی، با دشواری‌های بسیاری مواجه شد. مافیای روحانیت که هر نوع آگاهی را خطری جدی برای خود می‌دانست و به دلیل ناآگاهی اکثر جامعه و سلطه مذهب نفوذ زیادی بین عوام داشت، عملاً رودرروی آن قرار گرفت و از تمام توان خود برای ممانعت از پذیرش عموم، استفاده کرد، واقعه مسجد گوهرشاد ازجمله آن اقدامات بود، همین باعث شد رضاشاه که بقچه‌پیچ شدن نیمی از جامعه را مشکل اساسی درراه ترقی و توسعه می‌دید و اراده قاطع داشت که علی‌رغم همه مشکلات، به‌سرعت کشور را در مسیر توسعه قرار دهد، مجبور شد از توسل به‌زور استفاده کند، متأسفانه نتیجه چندان مثبتی نداشت و جزو اشتباهاتی بود که در آن دوره زمانی، نا گریز بود. شاید اگرچند سالی صرف آگاهی‌رسانی و روشنگری عمومی می‌شد، عوام با آغوش باز آن را می‌پذیرفتند.
ایجادوتوسعه مدارس مدرن و تعلیم دختران، حضور بانوان در مبارزات سیاسی اجتماعی، افزایش اشتغال و درآمدزایی زنان، همه از نتایج فرمان تاریخی ایران پدر بود.
به‌تدریج عموم جامعه به ارزش واقعی تلاش او پی بردند و کم‌کم بااراده و خواست خود آن را پذیرفتند، به گواه تاریخ تا سال ۱۳۵۷ ایران کشوری بود آباد و در مسیر ترقی و توسعه که زنانش دوشادوش مردان و در تمامی مناصب و مشاغل از نیابت سلطنت تا وزارت از نظام تا پژوهش و آموزش، در حال تلاش برای آبادی ایران‌زمین بودند، متأسفانه در طی یک توطئه ناجوانمردانه سیاست جهانی و چهره‌های پشت پرده کارتل ها و تراست ها، شورش شومی رخ داد و تراژدی حجاب اجباری از سال ۱۳۵۸ تا به امروز به بزرگ‌ترین مانع و مشکل جامعه بدل گردید. تمام زحمات زنان آزادیخواه که قرن‌ها برای رهایی از یوغ هزار و چهارصدساله تلاش کرده بودند، به بادرفت و امروز زن ایرانی سی‌وهفت سال است برای حقوق سلب شده‌اش مبارزه می‌کند و امروز می‌فهمد آنچه رضاشاه کبیر به آن‌ها هدیه کرده بود چه اندازه باارزش و ضروری بود و او چقدر با ناسپاسی روبرو شد، روحش شاد و امید که زن ایرانی بتواند شعور و شرف و آزادگی‌اش را باز پس گیرد.
پاینده باد ایران
سهیلا زرندی
