باستان‌شناسان نروژی در حفاری اخیرشان در سایت ساحلی متعلق به عصر آهن ، موفق به کشف اقلامی از قرون وسطی شامل یک قایق اسباب‌بازی و تکه‌هایی از کفش‌های چرمی شده‌اند.
هزار سال پیش، برای دلایلی که هیچ وقت نخواهیم فهمید ساکنان یک مزرعه کوچک در ساحل نروژ مرکزی چشمه‌ای قدیمی را با خاک پر کردند.
شاید آب چشمه خشک شده بود یا دیگر قابل آشامیدن نبوده است اما وقتی که باستان‌شناسان چشمه قدیمی را پیدا کردند و در تابستان سال 2016 شروع به حفاری آن کردند با سورپرایزی غیرمنتظره روبه‌رو شدند: یک قایق اسباب‌بازی چوبی به دقت تراشیده‌شده با عرشه‌ای برافراشته مانند یک کشتی وایکینگ پرافتخار و روزنه‌ای در وسط آن که می‌تواند جای قرارگرفتن دکل باشد.
اولف فرانسان، باستان‌شناس موزه دانشگاه علم و تکنولوژی نروژ، در این باره می‌گوید: «این قایق اسباب‌بازی چیزهای زیادی درباره مردمی که در اینجا زندگی می‌کردند، بازگو می‌کند».
وی یکی از دو سرپرست پروژه حفاری «اورلند»، جایی که چشمه و قایق اسباب‌بازی کشف شد، است.
فرانسان در ادامه می‌افزاید: «اول از همه، این امر که وسیله‌ای مربوط به کودکان پیدا کنید چیز بسیار عادی است اما همچنین نشان‌دهنده این است که کودکان می‌توانستند در این مزرعه بازی کنند. این بدین معناست که بچه‌ها اجازه کار دیگری به جز کار در مزرعه و کمک کردن در کارهای مزرعه را داشته‌اند».
مدلی از نار، نوعی کشتی باری که پهناورتر و کوتاه‌تر از یک کشتی جنگی وایکینگ بود
داستان یک مزرعه کوچک
کشف یک قایق اسباب‌بازی هزار ساله اسکاندیناوی اتفاق شایعی نیست اما آنقدر هم غیرمعمول نیست. در حقیقت، قایقی با قدمت و ساختار مشابه در سال 1900 در مرکز شهر تروندهایم کشف شد. آن هم وقتی که کارگران در حال کندن جاده مقابل آنچه امروزه کتابخانه عمومی تروندهایم نام دارد، بودند تا لوله‌های فاضلاب را نصب کنند.
اقلام کشف‌شده از این شهر شامل یک قاشق بزرگ، دستگیره‌های مختلف، میخ‌های چوبی و یک قایق کوچک بود. این قایق در موزه دانشگاه علم و فناوری نروژ به نمایش گذاشته شده است.
اما در قرون وسطی، تروندهایم به عنوان یک شهر و محل خرید و فروش شناخته می‌شد. شهری که در زمان وایکینگ‌ها تا سال 1217 پایتخت کشور بود. جمعیت رو به شد و ثروت حاصل از تجارت، تقریبا شرایطی را فراهم آورد که حداقل برخی از کودکان زمان و توان بازی کردن را داشته باشند که در نتیجه آن اسباب‌بازی‌هایی مانند این قایق‌ها ساخته شد.
نمای کلی از محلی که قایق اسباب‌بازی و کفش پیدا شده است
هرچند به گفته اینگرید یستگارد، باستان‌شناسی که سرپرست پروژه حفاری اورلند است، قایق کشف‌شده در اورلند بسیار متفاوت از دیگر موارد است. وی اظهار می‌کند: «مزرعه قرون وسطایی اینجا فاصله زیادی با دریا دارد، محل قرارگیری این مزرعه استراتژیک نیست. مزارع دیگری در اورلند وجود دارند که در مکان بهتری قرار گرفته بودند».
بنابراین، اینطور به نظر می‌رسد که این مزرعه کوچک، ثروتمندترین مزرعه منطقه نبوده است. با این حال زندگی در این محل به قدر کافی خوب بوده تا شخصی وقت بگذارد و برای کودک خانواده یک قایق اسباب بازی چوبی بتراشد. و کودک هم وقت بازی با اسباب بازی را داشته است.
یک اسباب‌بازی جالب
به گفته فرانسان، قایق یکی از وسایل پیشرفته تکنولوژی قرون وسطی محسوب می‌شده است. وی می‌گوید: «در آن زمان، ساخت یک کشتی وایکینگ یا نار (نوعی کشتی) هم در تصور کودکان و هم به گمان بزرگسالان کار بسیار مهمی بوده است . ساخت و ساز آن بسیار تخصصی محسوب می‌شده است. اما این اسباب‌بازی یک قایق واقعی است. وقتی دارید برای یک بچه یک اسباب‌بازی می‌سازید مجبور نیستید خیلی به جزئیات بپردازید. هرکسی که این قایق را ساخته است هدفش این بوده که اسباب بازی حداکثر شباهت ممکن را به یک قایق داشته باشد».
«یک قایق اسباب‌بازی با شمایل واقع بینانه در آن زمان بسیار جالب توجه بوده است؛ درست مثل این که بچه‌های امروزی شیفته ماشین‌های مسابقه یا هواپیماها هستند و آنها را بسیار جالب توجه می‌دانند».
قایق اسباب‌بازی کشف شده در سایت اورلند
از خلیج کوچک تا سرزمین خشک
از نظر باستان‌شناسان یکی از جالب‌ترین مسائل درباره پروژه اورلند، خود محل حفاری است. اورلند یک زمین مستطیلی شکل در ساحل بیرونی نروژ است که شبیه سر یک اسب آبی است که در حال جست زدن به سمت اقیانوس آرام است. اما این محل همیشه به این شکل نبوده است.
تصور کنید: در طی آخرین عصر یخ‌بندان، بیش از 13 هزار سال پیش، کیلومترها یخ نروژ را پوشانده بود. وزن زیاد ورقه‌های یخ باعث پایین رفتن زمینی شد که روی آن قرار گرفته بود. پس از ناپدید شدن یخچال‌های طبیعی، زمین دوباره بالا آمد (یا دوباره به حالت اولیه خود بازگشت). این بازگشت مجدد باعث تغییرات زیادی در ساحل نروژ شد، به خصوص وقتی زمینی که قبلا یک جزیره محسوب می‌شد بالا آمد و قسمتی از زمین اصلی (یا منطقه‌ای که احتمالا زمانی یک خلیج کم عمق بوده و بعدها تبدیل به خشکی شده است) شد.
اورلند یکی از این مناطق است. حدودا 200 سال قبل از میلاد مسیح، در زمان عصر آهن، شبه جزیره دلپذیر اورلند بیشتر شبیه یک انگشت خمیده لاغر با خلیجی بزرگ در محوطه جنوبی‌اش بود. حالا آن خلیج تبدیل به خشکی شده و در فاصله دو کیلومتری ساحل قرار دارد.
این حفاری که مساحتی 120 هزار کیلومتر مربع را پوشش داده است، بزرگ‌ترین حفاری باستان شناسی موزه دانشگاه علم و فناوری نروژ است. خاک حاصل خیز اورلند و موقعیت استراتژیک در نزدیکی دهانه آبدره تروندهایم نشان می‌دهد این منطقه برای هزار سال محل سکونت افراد بسیاری بوده است. بنابراین هیچ جای تعجبی نیست که در این حفاری گسترده شواهدی از هفت مزرعه در یک دوره 1500 ساله، از 500 قبل از میلاد مسیح تا 1000 میلادی، کشف شده است.
مزارع اورلند مانند خوشه‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند و داستان منحصر بفردی از چگونگی تکامل کشاورزی و جوامع مزرعه‌داری در طی 1500 سال را بازگو می‌کند.
یکی از کامل‌ترین کفش‌هایی که در سایت اورلند یافت شده است
کفشی از دوره سلطنت سنت اولاو
چشمه‌ای که قایق اسباب بازی در آن کشف شد، گنجینه‌های دیگری نیز در خود داشت، مانند تکه‌هایی از چرم در اندازه چهار کفش چرمی. به کمک سطح بالای آب‌های زیرزمینی در چشمه کفش‌ها و قایق چوبی جان سالم به در بردند. اگر هر کدام از این وسایل در منطقه خشک‌تری قرار می‌گرفت، به احتمال زیاد تجزیه می‌شدند و اثری از آنها باقی نمی‌ماند.
وقتی کفش‌ها برای اولین بار پیدا شدند، محققان گمان می‌کردند که آنها به دوره‌های زمانی اخیرتری تعلق دارند اما وقتی که اطلاعات تاریخ‌گذاری رادیو کربن به دست محققان رسید، همه شوکه شدند. چراکه کفش‌ها متعلق به دوره سلطنت «اولاو دن هلیگ»، شاه نروژ از سال 1015 تا 1028، است.
یافتن این کفش‌ها که ظاهری شبیه به پوست گوزن، زیره چرمی و شکلی ساده دارند و قالب پا هستند، مدرکی است دال بر اینکه مزرعه‌داران آنقدر هم ثروتمند نبودند. فرانسان می‌گوید: «اینها، کفش‌های معمولی هستند، بیشتر مانند کفش‌های کار که هر روز پوشیده می‌شده‌اند».
یکی از چندین تکه از کفش‌های پیدا شده، قطعه پاشنه‌ای از یک زیره بزرگ با سوراخی ساییده شده است. برش تمیز لبه جلویی قطعه پاشنه نشان دهنده این است که کفش فرسوده بوده و تعمیر شده است.
به گزارش آنا به نقل از Ancient Origins؛ اما تکه‌های کشف شده بیش از اندازه یک کفش کامل است و این بدین معناست که مزرعه‌داران آنقدر هم فقیر نبودند چراکه امکان این را داشتند که یک کفش کامل را بیرون بیندازند. این کفش متناسب با پای شخص خاصی برش خورده و فیت پای صاحبش بوده است اما احتمالا این کفش در نظر مردم امروزی نازک و لغزنده باشد. احتمالا مردمان آن دوره داخل کفش را با چمن پر می‌کردند و جوراب‌های پشمی کلفت به پا می‌کردند اما این کفش‌ها قطعا پا را گرم و خشک نگه نمی‌داشتند.
