طي اشتباه مرگبار پوتين؛ روسيه كريمه را تصاحب كرد، اما اوكراين را از دست داد!

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)

به شخصه تصور نمي كردم كه پوتين چنين اشتباه مهلكي را مرتكب شود و او لااقل در جاهاي ديگر حرفه اي تر از اين ها كنش و واكنش نشان داده بود. روسيه ديروز شبه جزيره كريمه را دوباره تصاحب كرد و اوكراين را براي هميشه از دست داد. نه تنها اوكراين، كه بسياري از كشورهاي اقمار شوروي سابق را كه هنوز روابطي تنگاتنگ با روسيه داشتند. آن كشورها با نيروي گريز از مركزي كه توسط پوتين صادر شده، انواعي از راه هاي فرار از روسيه و نزديكي به غرب و حتي ناتو را در پيش مي گيرند. چون خواهند انديشيد وقتي روسيه با اوكراين با آن تاريخ در هم تنيده گشذته شان، چنين عملي انجام دهد، واي به حالا آينده آن ها. واقعيت اين است كه روسيه با افكار قرن هفده تا نوزده اوكراين و كريمه را نداشت و بر اساس ژئواستراتژيك قرن بيستم و بيست و يكمي، هر دو را داشت. ناوگانش در اوكراين و سواستوپل طبق قرادادي با اوكراين، همه نوع فعاليت نظامي و تجاري در آنجا داشتند و سرمايه گذاري و اقتصاد متعاملي با اوكراين نيز برقرار بود كه حتي بعد از انقلاب نارنجي نيز گسسته نشده بود، اما ديروز پوتين با اشتباهي مهلك، سعي كرد چيزي را كه دارد، دوباره تصاحب كند و اينبار بر اساس تعاريف قرون گذشته، كه نتيجه آن نه تنها از دست دادن مابقي اوكراين است كه حتي برخلاف تمايلش، روند پيوستن كشورهاي پيراموني اش در اروپا شرقي به ناتو و اتحاديه اروپا سرعت خواهد گرفت. مهمتر از آن، گسستي تاريخي مابين غرب و روسيه را نيز كليد زد كه روسيه از اين بابت بسيار ضرر خواهد كرد. از كشورهاي G8 اخراج خواهد شد كه به روي اقتصاد روسيه در بلندمدت تأثير بسيار منفي خواهد داشت و انواعي از تبادلات و سرمايه گذاري ها در غرب را نيز از دست خواهد داد. موضوع اصلي بر سر سرمايه گذاري كنوني اش نيست كه اخيراً به سرعت آن ها را بيرون كشيده است، بلكه بر سر سرمايه گذاري هاي آتي و چرخش پول و سرمايه اش در بازارهاي سرمايه غرب است. آن موجب خواهد شد كه تنها در طول يك دهه، روسيه به قدرتي درجه دوم در دنيا نزول كند. استراتژيست هاي شوروي سابق كه به فروپاشي كمونيست تن دادند، آن زمان نيمي از جهان را در هژموني خود داشتند و ظرفيت بالاي بالقوه اي در جذب هر حركت انقلابي آتي در جهان را نيز به نفع ايدئولوژي خود، اما با ارزيابي هاي چندباره به اين نتيجه رسيدند كه راهي را كه برگزيده اند، به عقب ماندگي مداوم بلوك شرق از غرب منتهي مي شود و از اين سبب درهاي خود را باز كردند و درهاي غرب نيز به روي شان باز شد (به خصوص امكان سرمايه گذاري و تجارت)، اما ديروز پوتين آن را دوباره بست، در حالي كه ديگر نه نيمي از جهان، كه تنها چند كشور از قبل منزوي را در كنار خود دارد.

اين در حالي بود كه پوتين يك حركت طلايي در اختيار داشت: بدون الحاق كريمه به خاك خود، طي مذاكراتي با غرب، انعطاف هاي متقابلي را از آنان براي عدم پيوستن اوكراين به ناتو و حفظ سرمايه و فرصت سرمايه گذاري هاي آتي در اوكراين را نيز كسب كند و هم اوكراين را از دست ندهد و هم متحدان غربي اش را و آينده روشن پيشرفت روسيه به همراه كشورهاي G8 را و مي توانست تنها اتحادي جديد را از كنفدراسيوني از كشورها و خودمختاري تشكيل دهد كه علاوه بر فدراسيون روسيه به عنوان يك عضو، روسيه سفيد، خودمختاري هاي اوستياي جنوبي، آبخازيا و كريمه نيز از ديگر اعضايش باشند. فرصت تاريخي كه از دست رفت، آن هم تنها براي تصاحب دوباره بخش كوچكي از چيزي كه از قبل روسيه در اختيار داشت و بخشي ديگر را نيز به غرب واگذار كرد. بي شك، آن اقدام پوتين، به ضرر اوكراين تمام شد، اما نه به ضرر رقباي غربي اش و اگر روسيه كريمه را تصاحب كرد، غرب اوكراين را بدون تصاحب و با فرار اوكراين از روسيه با آغوشي باز بدست آورد.