شوش از جمله شهرهای زنده جهان است که نقش و اهمیت تاریخی آن به عنوان دروازه مدنیت بر کسی پوشیده نیست. نخستین کاوش‌های باستان‌شناسی از 150 سال پیش آغاز شده و این شهر به لحاظ تاریخی یکی از معدود شهرهای دوران باستان است که از بدو حیات خود که مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد مسیح تاکنون می‌شود زندگی در آن جاری است.
به‌گونه‌ای که وجود محوطه‌های پیش از تاریخ، پارینه سنگی، ایلامی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی ارزش و جایگاه این شهر را در دوره‌های متعدد تاریخی اثبات می‌کند.
اما شوش با تمام قدمت تاریخی که دارد هنوز نتوانسته ابعاد فرهنگی‌اش را در سطوح جهانی بالا بکشد. تعیین حریم و عرصه شوش به وسعت 1200 هکتار که قسمتی از آن حریم درجه یک دارد تاکنون ابلاغ نشده است. از سوی دیگر مسئولان شهری به همان تعیین حریم و عرصه400 هکتاری که در زمان جنگ مصوب شده پایبند نیستند.
«مجتبی گهستونی» دبیر انجمن تاریانا خوزستان با اشاره به اهمیت این شهر تاریخی و ساخت و سازهای گسترده می‌گوید: باتوجه به ساخت و سازهای گسترده در شوش اما همچنان شاهد مقاومت مسئولان محلی و استانی در مقابل ابلاغ تعیین حریم و عرصه این شهر تاریخی هستیم. موضوعی که سبب شده اداره کل میراث فرهنگی خوزستان هم با چالش‌هایی مواجه شود.
وی می‌افزاید: وقت‌کشی‌هایی که درخصوص ابلاغ تعیین حریم شوش انجام می‌گیرد سبب می‌شود که مراحل ساخت هتل امیرزرگر، بانک، پارکینگ و… سرعت بیشتری پیدا کند. و این موضوع در زمان ثبت جهانی شوش موانع جدی را بر سر راه ثبت پرونده قرار می‌دهد.
به گزارش خبرنامه ملی ایرانیان از میرارث فرهنگی؛این درحالی است که به‌گفته گهستونی، هم‌اکنون که شوش برای ثبت جهانی دومین محوطه تاریخی خود پس از چغازنبیل خیز برمی‌دارد در کنار همه ناملایمات می توان امیدوار بود که در صورت تقویت سطح مطالعات و انجام دیگر امور فنی از لحاظ اعتباری و نیروی انسانی ماهر، پرونده بدون نقصی به شورای ثبت جهانی ارایه شود تا در نخستین نظر با آرای اکثریت اعضای شورا ثبت جهانی شود.
در این میان ابلاغ مصوبه حریم و عرصه شوش در بهبود وضع محوطه و رفع چالش‌ها و دستیابی به تعیین ضوابطی برای توسعه شهری و برنامه‌ریزی برای نگهداری و بهره برداری از محوطه‌های تاریخی تاثیر به‌سزایی خواهد داشت.
در این میان افشین حیدری مدیر اداره کل میراث‌فرهنگی خوزستان نیز به اعتبارات 165 درصدی شوش اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به ماموریت‌هایی که برای شوش تعریف شده است در اعتبارات امثال 165 درصد نسبت به سال قبل بودجه در نظر گرفته شده که این میزان بالغ بر دو میلیارد تومان است.
وی همچنین مدیریت شوش را مسئولیتی سنگین عنوان کرد. حیدری تاکید کرد که در حال‌حاضر شوش در وضعیتی قرار دارد که باید بیش از گذشته به آن پرداخته شود تا در آینده مانعی برای ثبت آن در فهرست یونسکو نداشته باشیم.
اما نبود تعیین عرصه و حریم، سبب تبعیض‌هایی در صدور مجوزهای ساخت و ساز شده است. به‌طور مثال مجوز ساخت و ساز در عرصه به بانک داده شده اما بنای همجوار بانک را برای ساخت و ساز غیرمجاز اعلام می‌کنند. دبیر انجمن تاریانا می‌گوید این تبعیض‌ها باعث خشم مردم و اعتراض آن‌ها شده است.
درصورتی که با داشتن تعیین عرصه و حریم می‌توان بر اساس ضوابط عمل کرد.
این درحالی است که به اعتقاد گهستونی،در سالهای اخیر مدیریت ناکارآمد شوش نیز مشکلات فراوانی را در این شهر تاریخی بوجود آورده است. بنابراین در چنین شرایطی تشکیل شورای عالی راهبردی و یا شورای مدیریت در پایگاه شوش، استفاده از نقطه نظرات کارشناسان ارشد باستان شناسی و مرمت و معماری در سطح ملی در روند ثبت جهانی شوش بسیار موثر است.
همچنین راه اندازی محور تاریخی ساسانی ایوان کرخه تا جندی شاپور از جمله خواسته‌هایی است که توجه به آن شان و جایگاه میراث فرهنگی خوزستان را ارتقا می‌دهد.
منصوره فروغی رئیس بنیاد شوش شناسی تاکید کرد: مردم و تمامی فعالان میراث‌فرهنگی از مسئولان انتظار دارند که آنچه که حق شوش پایتخت پیش از تاریخ ایران بوده است به این شهر باز گردد. آزادسازی اطراف محوطه تاریخی شوش بسیار مهم و ضروری است و اگر طی سالهای گذشته برنامه ریزی اصولی می شد قطعا آزاد سازی محوطه تاکنون پایان می‌گرفت.
