دکتر کاوه احمدی علی آبادی
عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری
عضو جامعه شناسان بدون مرز (ssf)
جزو نخستین کسانی بودم که پوتین را تهدیدی برای صلح جهانی پیش بینی کردم و اینک نخستین کسی هستم که به جرأت می گویم: اکنون دیگر پوتین و رهبران کنونی روسیه تهدیدی برای جهان نیستند که هیچ، مدتی است که نشان دادند کمکی بزرگ برای حل بحران های جهانی هستند.
روسیه حتی پس از بحران کریمه، با وجود تحریم های سخت غرب، به واکنش های تند و رفتارهای غیرمسئولانه روی نیاورد و حتی در حل بحران های جهانی و خاورمیانه بسیار مسئول و کمکی بزرگ نشان داد. روسیه به همکاری در حل بحران سوریه، بحران ساقط شدن هواپیمایش توسط ترکیه، و آشتی دادن چندین نیروی متخاصم در خاورمیانه ادامه داد و نقشی پررنگ تر از هر کشوری دیگر ایفاء نمود. علاوه بر آن، از حربه گاز و انرژی بر علیه اروپا و اوکراین استفاده نکرد و در مسأله بحران اوکراین با استان های شرقی اش نیز تا جایی که به روسیه مربوط می شد، همکاری کرد، اما طرف های درگیر اوکراینی فاصله شان آنقدر زیاد است، که دست یافتن به توافق به این راحتی ها نیست و دشوار است.
اشتباه نکنید؛ برخی اقدامات اوباما در دقایق پایانی دولت اش چون قرار بود دولتی جدید بر سر کار بیاید، صورت گرفت و اگر دولت اوباما باز به فعالیت ادامه می داد، همین تحریم های لحظه آخری را نیز انجام نمی داد، چون می دانست که برای صلح جهانی و حل بحران های جهانی نیاز به شریک بزرگی چون روسیه دارد. اروپا آینده اش پیوندی ناگسستنی با روسیه دارد و حتی اگر دولتمردان آمریکا بخواهند فاصله بیشتری از روسیه بگیرند، اروپا نباید خواهان آن باشد. اتفاقاً این رویکرد مثبت رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا نسبت به روسیه نه تنها بد نیست که ضروری و مهم است. رئیس جمهور جدید آمریکا که با شعارهایی در جهت اقتدار بیشتر ابرقدرت آمریکا به روی کار آمد، اگر به جای همکاری، راه تقابل با روسیه را به عنوان یک ابرقدرت نظامی در پیش می گرفت، جای بسیار نگرانی بود و اتفاقاً امتزاج این همکاری با آن اقتدار نشان از دوراندیشی و حتی ریزبینی پرزیدنت ترامپ و مشاورانش دارد. حتی اگر با کسی مشکل داریم، قرار نیست که کارهای درست اش را نادیده گرفته یا به باد انتقاد بگیریم.
کنگره آمریکا باید به این نکات توجه کند و در این راه کمک حال رئیس جمهور جدید آمریکا باشد، نه مانعی در راه آن. دخالت سایبری روسیه در انتخابات یا حتی دخالت سرویس های جاسوسی برای تأثیر گذاشتن بر انتخابات آمریکا، اولاً همان گونه که سرویس های امنیتی آمریکا گزارش کردند، تأثیرشان بر انتخابات اصلاً روشن نیست (نمی توان برحسب چیزی که اثبات نشده دیگران را تحریم کرد!) و ثانیاً دخالت سرویس های خارجی در امور دیگران به هیچ وجه نه چیز تازه ای است و نه چیز عجیبی. سرویس های امنیتی غرب اتفاقاً از اهرم های بیشتری برای دخالت در کشورهای دیگر استفاده می کنند. ثالثاً قدرت های های جهانی که هیچ حتی کشورهای جهان سوم و خاورمیانه به کرات سعی کردند در انتخابات تأثیر بگذارند؛ از جمله اسرائیل و تعدادی از کشورهای ثروتمند عرب. اتفاقاً یکی از دلایل کاهش آرای کاندیدای دموکرات ریاست جمهوری فاش شدن کمک های کشورهای عربی به وی بود. اصلاً درک نمی کنم که کنگره با تمرکز بر این مسائل، هم برای دولت جدید آمریکا و هم برای صلح جهانی مشکل ساز شود. همگان می دانند که در یکی از بحرانی ترین زمان های تاریخ جهان طی مسیر می کنیم و یک اشتباه کوچک چه بسا موجب جنگی جهانی شود، چه رسد به این که دنبال سوژه بگردیم تا ابرقدرت ها را هم به جان یکدیگر بیاندازیم. واقعیت این است که آمریکا دارد برخی از متحدان دیرنیه خاورمیانه ای اش را از دست می دهد و برای این که مشکلات اش تکمیل شوند، تنها همین درگیری با روسیه و چین را کم دارد.
واقعیت این است که کریمه همواره جزو روسیه یا امپراطوری عثمانی بوده و حتی امروز نیز چون گذشته اکثریت بسیار بزرگی از کریمه روس هستند. در دوران اتحاد جماهیر شوروی، خروشچف اوکراینی، شبه جزیره کریمه را از روسیه به اوکراین افزود، آن هم وقتی که آن ها نه کشورهای مختلف، بلکه تنها استان های مختلف یک کشور بودند (اگر من هم بودم بدم نمی آمد کریمه را ضمیمه رشت کنم!). تقسیمات کشوری روسیه که پس از فروپاشی کمونیست به تشکیل کشورهایی مبتنی بر آن منجر شده در برخی از آن ها به گونه ای است که حقوق و منافع اقلیت ها و مانطق خودمختار را با تأمین نمی کند یا تبعیض آمیز است و اینک پس از بیش از دو دهه این تجربه ناموفق لازم است که راهکارهای جدید برایشان اندیشیده شود و اوستیای جنوبی و آبخازیا و شرق اوکراین از این جمله اند. در زمینه اقلیت های کریمه هم روسیه همکاری کرده و به تازگی هیأتی ترک برای ارزیابی وضع تاتارهای کریمه و کمک به آنان به کریمه رفته اند. به راحتی طی یک توافق تاریخی می توان یک انتخابات زیر نظر سازمان ملل صورت بگیرد تا مردم کریمه نظرشان را برای الحاق به روسیه یا اوکراین اعلام کنند و یکبار برای همیشه آن بحران بین روسیه و غرب حل شود.
لازم نیست اروپا اینقدر نگران لشکرکشی های روسیه در اروپا و پیرامون همسایگانش باشد. کریمه یک استثناء بود و دیدیم که در گرجستان حتی وقتی اوستیای جنوبی خواستار الحاق به روسیه شد، پوتین آن را نپذیرفت؛ بماند که دولت گرجستان نخستین ارتشی بود که به منطقه خودمختار اوستیای جنوبی حمله کرد و روسیه واکنش نشان داد. البته پوتین می خواهد به عنوان یک قدرت جهانی یا حتی ابرقدرت بر مناطق مختلف دنیا تأثیر بگذارد، اما این به معنی الحاق آن کشورها به سرزمین اش یا جنگ با دیگر کشورها نیست و این احتمالات بسیار به دور از واقعیت است. باید گام به گام تحریم های روسیه برداشته شود و ما شاهد همکاری هر چه بیشتر و بهتر روسیه و دولت جدید آمریکا برای حل معضلات و بحران های جهانی باشیم، در عین حالی که صلح جهانی با رویارویی قدرت های بزرگ جهانی تهدید نشود. یا شاید لازم باشد با صراحت بیشتری آن واقعیت را برای کنگره و استراتژیست های آمریکا طرح مسأله کنیم: کریمه دیگر هرگز به اوکراین بر نمی گردد، آیا می خواهید به خاطر آن یک جنگ سرد جدید را به تمام جهان تحمیل کنید؟ با تداوم تحریم ها قطعاً چنین خواهد شد و اتفاقاً مواضع رئیس جمهور جدید آمریکا برایتان یک فرصت کم نظیر است.
