ایران برای سومین سال پیاپی بالاترین ریسک پولشویی را در جهان دارد. افغانستان و تاجیکستان وضعی بهتر از ایران دارند. یک اقتصاددان می‌گوید پولشویی در ایران ریشه در رانت‌های قدرت و ثروت و رانت‌های اطلاعاتی دارد.
“انستیتوی بازل” در گزارش سال ۲۰۱۶ گفته است، ایران برای سومین سال پیاپی از نظر شاخص بازل، که یک شاخص سالیانه در زمینه ارزیابی عملکرد کشورها در زمینه ریسک پولشویی است، جایگاه نخست خود را حفظ کرده است.
کشورهایی که از نظر شاخص بازل بالاترین ریسک پولشویی در آنها وجود دارد عبارتند از: ایران، افغانستان، تاجیکستان، گینه بیسائو، مالی، کامبوج، موزامبیک، اوگاندا، سوایزلند (کشور کوچکی در جنوب آفریقا) و میانمار.
فنلاند در این رتبه‌بندی، کم‌ریسک‌ترین کشور از نظر پولشویی شناخته شده و کشورهای لیتوانی و استونی در رتبه‌های دوم و سوم جای گرفته‌اند. بعد از این ۳ کشور، بلغارستان، نیوزیلند، اسلونی، دانمارک، مجارستان، کرواسی و جامائیکا، کشورهای بعدی این فهرست هستند.
رتبه نخست ایران در ریسک پولشویی در حالی است که این کشور در تلاش است تا سیستم بانکی خود را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی پس از لغو تحریم‌ها پاکسازی نماید.
“گروه کاری اقدام مالی”، که یک نهاد بین‌المللی مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم است، در ماه ژوئن ایران را هم‌چنان در لیست سیاه خود حفظ کرد، اما با تعلیق اقدامات متقابل خود علیه این کشور به مدت یک سال، به تهران فرصت داد تا برای تقویت قوانین خود در این زمینه اقدام نماید.
ریشه‌های پولشویی در ایران
محمود جامساز، اقتصاددان ایرانی؛ مسئله اصلی در پولشویی این است که این منابع از “راه‌های غیرقانونی” بدست می‌آید. او افزوده «پولشویی جرمی است که به تبع یک جرم اصلی دیگر بوجود می‌آید.»
درباره واژه پولشویی این اقتصاددان می‌گوید: «این واژه برای اولین بار برای گروهی مافیایی به ریاست آلکاپون که با قمار، قتل، قاچاق و فعالیت‌های غیرقانونی مقادیر انبوهی پول را بدست آورده بودند بکار برده شد.»
او می‌افزاید: «این گروه برای اینکه این مقادیر پول را از دید دولت و ماموران مالیاتی پنهان کنند مؤسسه‌ای را تشکیل دادند به عنوان رخت‌شورخانه تا این پول‌های غیرقانونی را موجه جلوه دهند و از آن زمان تاکنون واژه “پولشویی” برای “پول‌هایی که منشاء آن نامشخص است” بکار برده شد.»
به گفته این اقتصاددان مسئله پولشویی در ایران از رانت‌های قدرت و ثروت و رانت‌های اطلاعاتی نشات می‌گیرد، ضمن آنکه این افراد رانتی، معمولا جرایم سنگین بانکی را نیز مرتکب می‌شوند.
او می‌افزاید، فردی که یکباره سه هزار میلیارد تومان بدست می‌آورد مسلما تجارت عادی و قانونی ندارد. این موضوع نیازمند سلسله عوامل و زنجیره‌هایی است که از درون نظام اقتصادی دولتی سرچشمه می‌گیرد.
محمود جامساز درباره اثرات مخرب پولشویی می‌گوید: «پولشویی تخریب بازارهای مالی را در پی دارد و به همان نسبت که اختلاس رشد می‌کند بدلیل اینکه پول را از گردش بخش واقعی اقتصاد خارج می‌کند، در نرخ تولید ناخالص داخلی نیز تاثیر دارد. حتی ریسک اقتصادی را نیز بالا برده و بهره‌وری را کاهش داده و در روند نرخ‌های ارز و بهره بانکی ایجاد اخلال می‌کند.»
به گزارش دویچه وله و خبرگزاری های درون مرزی؛ این اقتصاددان می‌افزاید طی سالهای گذشته رشد اقتصادی در ایران منفی بوده و ریسک‌های ترکیبی مالی، اقتصادی و سیاسی بالایی نیز داشته و با توجه به اینکه ایران در صدر جدول ریسک پولشویی قرار دارد، سرمایه‌گذاران خارجی نیز از ورود سرمایه‌های خود به ایران منصرف می‌شوند.
