شهرداری اهواز پس از تعرض‌های مکرری که روی مهمترین سازه‌های تپه کوهساران اهواز داشته اینبار با انجام گودبرداری اقدام به ساخت ترن هوایی در این مکان باستانی کرده است. این درحالی است که تذکرهای پیاپی اداره کل میراث‌فرهنگی خوزستان به شهرداری برای انجام هرگونه ساخت و ساز و انجام استعلام بی‌نتیجه مانده و هم‌اکنون پروژه شهرداری رو به اتمام است.
به‌گزارش CHN، گورستان تپه‌ای شرق اهواز محوطه‌‌ای که است فعالان میراث‌فرهنگی پس از شناسایی آن از مسئولان سازمان میراث فرهنگی خواسته بودند که منطقه را مورد بررسی و تحت حفاظت قرار دهد.
درواقع شهریور ماه سال 1391، در شرق اهواز بین تپههای حصیرآباد و منبع آب توسط مجتبی گهستونی دبیر و سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان بیش از 100 قبر، گوردخمه و استودان مشاهده شد که او بلافاصله تعدادی از باستان شناسان را در جریان امر قرار داد تا صحت و سقم تاریخی بودن آن را تعیین کنند.
آنطور که گهستونی می‌گوید:در نخستین نگاه باستانشناسانی که محوطه را مشاهده کردند باستانی بودن آن را مورد تائید قرار دادند. شواهد امر حکایت از آن دارد که این محوطه گورستانی بزرگ بوده که ساخت پارک کوهساران روی آن باعث شده تا بخش اعظمی از این محوطه برای همیشه تخریب شود.
در حال حاضر محوطه مورد نظر در شرایط مناسبی قرار ندارد. از سویی دیگر، ترددهای بسیار آن را مورد تهدید قرار داده است. شهرداری نیز مدام در حال توسعه پارک است و با کاشت نهال و درخت و آبیاری‌های مکرر آسیب جدی به محوطه وارد کرده است. حضور متعدد متعادان که استودان ها را محل پاتوق خود کرده اند سبب شده تا با افروختن آتش این منطقه از گزند آسیب‌های متعدد در امان نماند.
استودان‌ها و قبرهای تاریخی تازه کشف شده اهواز در خطرند
محوطه مورد نظر در محدوده ای قرار گرفته است که گسترش جمعیت محلات پیرامونی و انجام ساخت و سازهای مجاز و غیرمجاز شهری کشفیات تپههای شرق اهواز را مورد تهدید قرار داده است؛ حتی شنیده شده که پیش تر سنگ‌های بزرگ روی قبرهای تاریخی، توسط ساکنان محل برای ساختمان‌سازی و استفاده در بناها و قبرستان‌های جدید برداشت شده‌است.
شناسایی استودان‌ها و قبرهای کوهستان شرق اهواز که در نزدیکی آن آثاری از تاریخ اهواز قدیم را می‌توان مشاهده کرد طبق اظهارنظری کارشناسانه احتمالا بخشی از گستره وسیع شهر هرمز اردشیر به شمار می‌رود. شهری که در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
در نزدیکی این قبرها و استودان‌ها که در مرز دو محله منبع آب و حصیرآباد قرار دارد، تپه‌ای به نام “بیسیم” در محله آسیه آباد واقع شده که آثاری از سفال و آجر را می‌توان در آن مشاهده کرد. جالب آنکه مادام دیولافوا در دوره قاجار بعد از بازدید از آن، از آثار دیده شده از جمله برج و باروی شهر ساسانی (هرمز اردشیر) گزارشی نوشته‌است.
مقبره‌های هزاره‌های قبل از میلاد
با این حال “مجتبی گهستونی”، فعال میراث‌فرهنگی که به‌طور اتفاقی با این مکان تاریخی مواجه شده می‌گوید: در فاصله نه چندان دوری از این استودان‌ها و قبرها شواهد دیگری وجود دارد که حکایت از وجود مقبره‌هایی خاص دارد. اهمیت این قسمت از شهر اهواز را به هزاره‌های قبل برمی‌گرداند که در طول یک سال اخیر علی رغم پیگیری‌های مدام درباره شناسایی و انجام کاوش‌های باستان شناسی هیچ گزارشی منتشر نشده است.
او می‌افزاید، شواهدی وجود دارد که می‌توان به ارتباط محل اسقرار استودان‌ها و قبرهای تاریخی با شهر هرمز اردشیر و یا حتی پیش از آن اشاره کرد. مشاهده لایه‌های تاریخی در پروژه قطار شهری اهواز که درباره آن واکنش‌های مختلفی مطرح شده، نمایان شدن دو گور در خرمکوشک که در حین انجام پروژه گازکشی کشف شد، وجود لایه‌های باستانی در یکی از حفاری‌های معاونت بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای، اظهار نظر ساکنان قدیمی محله‌های پیرامونی که از وجود زیورآلات، سنگ‌ها و شیشههای تزئینی در دهه‌های نه چندان دور خبر داده‌اند و صابئین مندایی که به میناکاری و زرگری اشتغال دارند از این سنگ‌ها و شیشه‌ها بهره‌برداری می‌کردند و… که همه اینها می‌تواند دلیلی بر اهمیت موضوع باشد.
کارگاه‌های باستان‌شناسی در اهواز غیرفعالند
گهستونی اعتقاد دارد، محوطه‌ها و بناهای تاریخی شهر اهواز تا کنون به دلیل نداشتن اداره میراث فرهنگی در این شهرستان به حال خود رها و قربانی بی توجهی و سهل‌انگاری شده‌اند که با راه اندازی این اداره در شهر اهواز طی هفته جاری امیدواریم موضوع مورد نظر در دستور کار قرار گیرد.
او می‌افزاید:سال‌هاست که هیچ کارگاه باستان‌شناسی در اهواز فعال نشده و عدم توجه به محلی که استودان‌ها و قبرهای سنگی در آن قرار دارند گویای این نکته است. البته عده‌ای از باستان‌شناسان و کارشناسان از اهواز و سایر نقاط کشور با استقبال از این موضوع حاضر به بررسی غیر رسمی موضوع شدند که پس از بررسی نظر خود را به‌صورت مکتوب نیز ارائه کردند.
درختکاری روی تپه باستانی، محوطه باستانی شرق اهواز را تهدید می‌کند
برخی معتقدند، سنگ قبرهایی وجود داشته که ظاهرا به دلیل فرسایش، نوشتهها و اشکال روی سنگ‌ها پاک شده که این موضوع باعث شده تا نتوان به مشخصاتی از محل دست یافت. اما نکنه بسیار مهم این‌است که هنوز آثاری از ده‌ها قبر دیگر قابل مشاهده است که خاک آنها را پوشانده و باید بررسی شوند تا اگر نوشته و علامتی روی آن است قدمتی از محل ارایه دهد.
طی بررسی‌های تازه به همراه یکی از باستان شناسان، سه شال ستون در محوطه مشاهده شد. در ضمن یکی از قبرها براساس اندازه گیری‌های انجام گرفته طول آن به دو متر و عرض آن 56 سانتی متر رسید. در 2 تا از گور دخمه‌ها نیز 3 سکو در سمت راست و چپ و روبرو قرار داشت. سه قبر جدا از سایر قبور مشاهده شد که از همه قبرهای دیگر بزرگتر و متفاوت تر بود.
وضعیت مضطرب آثار
در سالهای اخیر در اطراف این قبرستان تاریخی که بر کوهستان قرار دارد پارکی ساخته شده‌است که کمتر از یک دهه قبل هیچ رفت وآمدی به جز تردد نگهبانان منبع آب روی آن صورت نمیگرفت. حال که این پارک رونق گرفته و شهرداری در حال توسعه چمنکاری و درخت کاری در اطراف استودان و قبرها است بیم آن می رود که بخش باقی مانده آثار هم مورد تعرض و تخریب قرار بگیرد.
اخیرا شهرداری منطقه هفت اهواز هم با انجام گودبرداری هایی اقدام به ساخت ترن هوایی در این مکان کرده است که علی رغم تذکرات اداره کل میراث فرهنگی خوزستان به شهرداری برای انجام هرگونه ساخت و ساز که باید با انجام استعلام صورت بگیرد این پروژه رو به اتمام است.
گهستونی ادامه می‌دهد: بخشی دیگری از نگرانی‌های فعالان میراث‌فرهنگی به بی‌توجهی مسئولان بر می‌گردد که کمتر حساسیتی به آثار و بناهای تاریخی اهواز نشان میدهند. بارها نامه نگاری‌ها، تماس‌ها و اطلاع رسانیهای دوستداران میراث فرهنگی درباره اهواز با بی‌توجهی مواجه شده است.
با توجه به اینکه در بخش جنوبی محوطه باستانی، اتوبان و یکی از بزرگترین شرکتهای صنعتی و در بخش شمالی و شرقی آن منازل مسکونی و در بخش غربی تاسیسات منبع آب قرار گرفته و سازه‌های موجود در وضعیت مضطربی قرار دارند، اداره کل میراث فرهنگی خوزستان باید هرچه سریعتر پرونده ثبتی آن را تهیه و در همایش آتی ثبت آثار تاریخی ارایه دهد و با هماهنگی‌های نهایی از تعرض‌های احتمالی و بعدی جلوگیری کنند.
مردم به‌دلیل حضور معتادان تمایلی ندارند از گوردخمه‌ها بازدید کنند
این فعال میراث‌فرهنگی و دبیر انجمن تاریانا می‌گوید: پس از اینکه مجموعه گوردخمه‌ها توسط انجمن تاریانا شناسایی شد تمام تلاش خود را کردیم که توجه مردم را به این منطقه معطوف کنیم. به‌همین خاطر مدام از منطقه سرکشی کردیم.
وی افزود: این محل که پیش از این مورد بازدید بخشی از مردم و مسافران قرار می‌گرفت درحال‌حاضر با حضور معتادان منطقه ناامنی شده و گردشگران مثل گذشته تمایلی ندارند از گوردخمه ها بازدید کنند. در اصل گوردخمه تبدیل به پاتوق‌های شبانه معتادان و اراذل شده است.
گهستونی با اشاره به اینکه چندی پیش وقتی به اتفاق دو تن از مسئولان ارشد شهرداری اهواز به محل گوردخمه‌ها مراجعه کردیم متوجه شدیم که معتادان بخشی از حفره‌ها را با پتو پوشانده و حاشیه امنی برای خود ایجاد کرده‌اند که این موضوع عملا مورد ترس و نگرانی علاقمندان به محوطه‌های تاریخی شده است.
انتظار می‌رود با توجه به استقرار پارک کوهساران، محوطه تاریخی که گوردخمه‌ها و دیگر سازه‌های تاریخی را شامل می‌شود هرچه سریعتر از سوی شهرداری و نیروی انتظامی مورد پاکسازی قرار گیرد از طرف دیگر با توجه به پیشنهادات داده شده به میراث‌فرهنگی خوزستان، مجوزهای لازم از سوی پژوهشکده باستان شناسی برای بررسی شناسایی و کاوش صادر شود تا بخشی از تاریخ پنهان اهواز نمایان شود.
پارک کوهساران در شرق اهواز در کنار بلوار نواب صفوی یکی از زیباترین جاذبه‌های شهر اهواز محسوب می‌شود. با این حال تاکنون معرفی چندانی در رابطه با ویژگی‌های منطقه به مردم صورت نپذیرفته، به‌گونه‌ای که وقتی اقدام به دعوت مردم اهواز برای حضور در این محل می‌‌شوند بدون آنکه از ویژگی‌های منطقه آگاه باشند از چشم‌انداز این منطقه لذت می‌برند. تپه کوهساران نه‌تنها برخوردار از جاذبه‌های گردشگری است که نزدیکی آن با رودخانه کارون و دیگر تپههای باستانی اهواز چون آسیاآباد و سه گورستان ارامنه مسیجیان و لهستانی‌ها به این منطقه را متمایز کرده است.
