اعضای آکادمی سوئد سوتلانا الکسیویچ (Svetlana Alexievich نویسنده اهل بلاروس، را برنده جایزه ادبی نوبل ۲۰۱۵ اعلام کرد. “صداهایی از چرنوبیل، تاریخ شفاهی یک فاجعه اتمی” مشهورترین اثر اوست.
الکسیویچ از منتقدان دولت کشورش بلاروس است و در یک دوره، از سوی دولت بلاروس مورد آزار و اذیت قرار گرفته بود، از جمله تلفنش شنود می شد و اجازه حضور در محافل عمومی را نداشت.
خانم الکسیویچ تاکنون چند داستان کوتاه، مقاله و گزارش نوشته است ولی خود می گوید تحت تاثیر الس آدامیویچ، نویسنده اهل بلاروس، صدای خود را در ژانری موسوم به “رمان جمعی” یا “رمان-سند” پیدا کرده است که روایت کردن زندگی آدم ها از زبان خودشان است.
او به همین سبک، کتاب “پسران زینک؛ صداهای شوروی از جنگ افغانستان” را نوشته است که خاطرات سربازان اتحاد جماهیر شوروی سابق از جنگیدن در افغانستان است.
برندگان نوبل تاکنون معمولا بابت آثار داستانی و شعر خود این جایزه را گرفته اند و سوتلانا الکسیویچ از معدود نویسندگانی است که در تاریخ نوبل، برای آثار کم و بیش غیرداستانی خود برنده این جایزه شده اند. برتراند راسل و وینستون چرچیل از دیگر برندگان نوبل ادبی برای آثار غیرداستانی بوده اند.
خانم الکسیویچ که متولد ۳۱ مه ۱۹۴۸ است، چهاردهمین زنی است که برنده جایزه نوبل می شود. سوتلانا الکسیویچ در کنفرانس مطبوعاتی خود در مینسک که ساعتی پس از اعلام نامش به عنوان برنده جایزه ادبی نوبل برگزار شد، گفت که جای تاسف است که شخصیت های “صداهایی از چرنوبیل” اکنون نیستند تا خبر جایزه بردن او را بشنوند.
او جایزه خود را به وطنش بلاروس تقدیم کرد و گفت: “این جایزه برای من نیست بلکه برای فرهنگ ماست، برای کشور کوچک ما که در طول تاریخ مصائب فراوانی کشیده است.”
سال آینده کتاب دیگری از او با عنوان Time Second Hand به زبان انگلیسی منتشر خواهد شد. این کتاب که در سال ۲۰۱۳ به زبان روسی منتشر و به بیش از ۲۰ زبان ترجمه شده، درباره زنان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است.
سوتلانا الکسیویچ در سال ۲۰۱۳ برنده جایزه صلح اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشی‌های آلمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شده بود.
جایزه نوبل در رشته ادبیات از سال ۱۹۰۱ تا کنون ۱۰۶ بار روی هم به ۱۱۱ نویسنده تقدیم شده است.
این جایزه علاوه بر اهمیت و اعتبار ادبی، گرانبهاترین جایزه جهان است و مبلغ هشت میلیون کرون سوئد، برابر ۸۷۰ هزار یورو یا حدود یک و نیم میلیون دلار ارزش دارد.
