ماسک‌های جراحی، ماسک‌های FFP1، FFP2 و FFP3 و غیره هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. این ابزارهای محافظتی که در بحران شیوع ویروس کرونا به کالایی نادر تبدیل شده‌اند، چگونه کار می‌کنند؟
از سوی دیگر این روزها این بحث در سراسر دنیا شنیده می‌شود که آیا باید در زمان شیوع ویروس کرونا همه از ماسک استفاده کنند یا نه؟ سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند تنها افرادی که بیمار هستند یا از افراد بیمار مراقبت می‌کنند باید از ماسک استفاده کنند با این حال برخی از مقامات و یا متخصصان حوزه پزشکی می‌گویند که مردم باید در زمان شیوع همه گیر ویروس ماسک به صورت خود داشته باشند.
در کشورهای اتریش، جمهوری چک و اسلوواکی پوشاندن دهان و بینی چه با ماسک پزشکی، چه با روش‌های دیگر اجباری است. بسیاری از مردم جمهوری چک با توجه به اجباری بودن این موضوع، خود اقدام به دوختن ماسک صورت می‌کنند.
در همین حال، در چین که مرکز شیوع ویروس جدید کروناست، مقام‌های پزشکی توصیه کرده بودند که هنگام بیرون رفتن از ماسک استفاده کنند. اما برخی از متخصصان در بریتانیا می‌گویند که استفاده از ماسک ممکن است باعث شود افراد بیشتر در معرض ابتلا به ویروس قرار گیرند. آن‌ها معتقدند که این ماسک‌ها ممکن است ویروس را بهتر به خود جذب کنند و برخی از عادت‌های افراد مانند مرتب دست زدن به صورت باعث شود ویروس سریعتر به بدن راه پیدا کند.
کارایی و موارد استفاده از ماسک‌های جراحی
ماسک‌های جراحی ساده‌ترین و در عین حال ارزان‌ترین ماسک‌ها به حساب می‌آیند. اغلب از جنس کاغذ هستند و ارزش آن‌ها چند سنت بیشتر نیست. این ماسک‌ها برای افراد بیمار مناسب است. با گذاشتن این ماسک‌ها به صورت، از آلوده شدن افراد نزدیک به بیمار در بیماری‌های واگیردار جلوگیری می‌شود چراکه مانع پخش شدن قطرات ناشی از سرفه و عطسه از داخل دهان به بیرون می‌شود.
این ماسک انواع مختلف با میزان فیلتر و نفوذ مختلف است. میزان فیلتر نوع I در برابر باکتری‌ها بیش از ۹۵ درصد است. این میزان فیلتر در نوع II بیش از ۹۸ درصد ارزیابی شده است. اما انواع آر R این نوع ماسک تنها در برابر پخش ذرات عطسه یا سرفه تاثیر دارند. این ماسک‌ها به محض اینکه آلوده شدند باید دور انداخته شوند و به‌طور کلی هر چهار ساعت یکبار تعویض شوند.
ماسک‌های محافظت از دستگاه تنفسی: محافظتی از دو طرف
در اروپا برای رتبه‌بندی ماسک‌ها از استاندارد EN149:2001 (استانداردی که توسط کمیته استانداردسازی اروپا تعیین شده) استفاده می‌شود و ماسک‌ها به سه رتبه ایمنی FFP1، FFP2 و FFP3 تقسیم می‌شوند.
ماسک‌های معروف به اف‌اف‌پی (filtering facepiece) از انواع پیشرفته ماسک‌های محافظت تنفسی هستند. آن‌ها معمولا یک بخش تصفیه (فیلتر) دارند. در مکانی که امکان گردش فعال ویروس وجود دارد، این ماسک‌ها از سوی پزشکان، پرستاران، دندان‌پزشکان و سایر متخصصات حوزه بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدت زمان کارایی حفاظتی آن بین سه تا هشت ساعت برآورد شده است.
این نوع ماسک از چندین لایه مواد تشکیل شده است که از عبور ذرات بسیار ریز جلوگیری می‌کند. تصفیه این ماسک‌ها مکانیکی است و فیلتر آن الکترواستاتیک است. یعنی به همان روشی که پس از مالش دادن یک بادکنک موها و گرد و غبار به آن می‌چسبند عمل می‌کند و ذرات در این فیلتر گرفتار می‌شوند و راهی برای عبور ندارند.
این ماسک‌ها با توجه به درصد فیلتر داخلی و نفوذ به خارج در سه نوع طبقه‌بندی می‌شوند. ماسک FFP1 درصد فیلتر آن ۸۰ درصد است و میزان نفوذ آن از داخل به خارج (انتقال ذرات تنفسی به خارج) ۲۲ درصد ارزیابی شده است. این ماسک معمولا برای محافظت در مقابل گرد و غبار کارایی دارد. اما بهترین نوع این ماسک‌ها انواع FFP2 و FFP3 آن است که درصد فیلتر آن به داخل ۹۴ و ۹۹ درصد است و میزان نفوذ و نشت آن به خارج به ترتیب هشت درصد و دو درصد برآورد شده است.
این ماسک‌ها به نسبت ماسک‌های جراحی و پزشکی ضخیم‌تر هستند و راحت نیستند. ماسک‌های FFP2 و FFP3 را می‌توان مجهز به یک سوپاپ کرد که مقاومت در برابر بازدم را کم می‌کند یعنی فرد می‌تواند به سرعت هوای بازدم را به بیرون منتقل کند. این سوپاپ همچنین از تراکم رطوبت جلوگیری می‌کند.
عوامل دیگری نیز در کارایی یک ماسک نقش دارند، مثلا داشتن ریش می‌تواند کارایی یک ماسک را کاهش دهد. یا وقتی ماسک را به صورت می‌زنید نباید دیگر آن را لمس کنید. یا اگر ماسک به درستی روی صورت قرار نگیرد نیز می‌تواند کارایی آن را کاهش دهد.
البته شاید نام یک نوع دیگر ماسک معروف به ماسک‌های N95 شنیده باشید اما این ماسک‌ها با انواع FFP چه تفاوتی دارند. در واقع تفاوت چندانی ندارند. استاندارد ماسک N95 توسط انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا (NIOSH) تعیین شده است و استاندارد انواع ماسک FFP توسط استاندارد EN149:2001 اروپا مشخص شده است. این دو ماسک از نظر درصد فیلتر کردن ذرات با اندازه ۰٫۳ میکرون، تقریبا مشابه هستند.
به گزارش یورونیور؛ بقیه ماسک‌ها مانند ماسک‌های پارچه‌ای مورد ارزیابی دقیق قرار نگرفته‌اند با این حال بسیاری از متخصصان بر این باورند که ماسک‌های پارچه‌ای تاثیری در جلوگیری از نفوذ ویروس به داخل بدن یا خروج آن به بیرون بدن ندارند.
