ای کاش در کتاب قطور زندگی سطری باشیم ماندنی، نه حاشیه ای از یاد رفتنی، بیوگرافی مختصری از زندگی دکتر مهرانگیز منوچهریان
بی تردید دکتر مهرانگیز منوچهریان، یکی از مبارزترین بانوان ایران بود؛ که در تمامی عمر پربار خود، برای تساوی حقوق زن و مرد ایرانزمین می کوشید. وی در طول حیات 94 ساله خویش، فعالیت های اجتماعی بی شماری داشت؛ و مقالات زیادی از خود بر جای گذاشته است. که بررسی همه آنها در این نوشتار نمی گنجد. از اینرو، در این نوشته سعی شده، تا به صورت جمع بندی به بعضی از مطالب مربوط به زندگی ایشان اشاره ای اجمالی بشود.
مهرانگیز، فرزند درة التاج و منوچهر منوچهریان بود. مهرانگیز، دختر دوم و فرزند دوم خانواده، در سال 1285 خورشیدی، در مشهد به دنیا آمد. خانواده مهر انگیز در هشت سالگی او به تهران مهاجرت کردند؛ و او در 9 سالگی، تحصیل را در مدرسه ژاندارک تهران، که از سوی مبلّغان مسیحی (خواهران «سن ونسان دوپل») تأسیس شده بود؛ از کلاس ششم ابتدائی شروع کرد. زیرا او تا کلاس ششم را در مشهد و در خانه آموخته بود. مدرسه ژاندارک وابسته به سفارت فرانسه در ایران بود؛ به همین دلیل، مهرانگیز امتحان کتبی سال ششم ابتدائی اش را، در سفارت فرانسه، و امتحان شفاهی آن را در مدرسه، که با حضور نماینده فرهنگی دولت فرانسه برگزار می شد؛ شرکت کرد و انجام داد.
او دوره متوسطه را در مدرسه «فرانکو پرسان» گذراند. این مدرسه از سوی یوسف خان مؤدب الملک، که پدری فرانسوی داشت تأسیس شده بود. مهرانگیز منوچهریان در این مدرسه، دوره سه ساله درس فرانسه را هم طی کرد. او که از دوره کودکی زبان فرانسه را تحت تعلیم مادام ماریوان روسی در خانه آموخته بود؛ توانست این دوره را دو ساله طی کند. وی به فراگیری زبان فرانسه بسیار علاقمند بود. به طوری که در این درس بیشترین نمره ها را دریافت می کرد؛ ولی به همان اندازه به دروس شرعیات و زبان عربی بی علاقگی نشان می داد. مهرانگیز، معلمی را در سال 1311 خورشیدی، با تدریس زبان فرانسه در مدرسه ژاندارک آغاز نمود؛ و در سال 1313 بدون گذراندن کنکور مقدماتی، وارد دانشسرای عالی (دانشکده فلسفه و علوم تربیتی) شد. او در شهریور 1317 تحصیلاتش را در دانشسرای عالی، با اخذ مدرک لیسانس به پایان رساند. وی همزمان با تحصیل، به فراگیری موسیقی هم مشغول بود؛ و در سال 1325 خورشیدی وارد دانشکده حقوق شد؛ و دو سال بعد از آن، یعنی در 1327 از آن دانشکده فارغ التحصیل شد. سپس برای گرفتن پروانه وکالت، دوره کارورزی وکالتِ در وزارت دادگستری را، به راهنمایی محمود سرشار شروع کرد.
او در سال 1332 برای خود دفتر وکالت باز کرد؛ و در سال 1334 هم در کنکور دکترای حقوق قبول شد. وی در سال 1338 موفق به دریافت نمودن درجه دکترای حقوق گردید. مهرانگیز منوچهریان در دوره چهارم مجلس سنا با انتصاب شاهنشاه به آن راه یافت. نمایندگان سنا در دوره چهارم، شصت تن بودند؛ که سی تن انتخابی مردم، و سی تن بقیه انتصابی پادشاه بودند؛ که در میان سناتورهای انتصابی شاهنشاه، مهر انگیز منوچهریان و شمس الملوک مصاحب بانوی خودساخته دیگری دیده می شدند.
او در بعضی از مجامع از جمله: انجمن آمریکایی حقوق بین الملل، کمیته مکاتبات وابسته به شورای ملی زنان آمریکا، اتحادیه بین المجالس، اتحادیه بین المللی زنان حقوقدان، عضویت فعال داشت؛ سناتور مهرانگیز منوچهریان، بانویی با شهامت و صریح بود؛ که حتی در راه تساوی حقوق بانوان ایرانی، از کرسی سناتوری انتصابی تهران صرفنظر کرد. او تنها سناتور از دوران مشروطیت تا به امروز ایران بوده است؛ که از مقام خود استعفاء کرد؛ و با وجود اصرار فراوان دیگر صاحب منصبان آن دوران، حاضر نشد که استعفا نامه خود را پس بگیرد!
دکتر مهرانگیز منوچهریان، بنیانگزار “اتحادیه بین المللی زنان حقوق دان ایران” بود. وی سالیان دراز نیز ریاست همین اتحادیه را بر عهده داشت. وى از نخستین بانوانی بود، که عنوان سناتوری یافت. و در سه دوره چهارم و پنچم و ششم، در مجلس سنا عضویت داشت.
شخصیت حقوقی و علمی دکتر مهرانگیز منوچهریان به شرح زیر است: وی با اعلام رسمی و قانونی تساوی حقوق زن با مرد در سال 1342 خورشیدی، مهر تأییدی بر رویداد بزرگ انقلاب سپید شاه و ملت در ماه بهمن سال 1341 زد. زیرا که بخش بسیار مهمی از لوایح ششگانه مندرج در متن آن انقلاب سپید، داده شدن حق رأی به زنان کشور، و بیان تساوی حقوقی ایشان با مردان جامعه در ایران بود!
دکتر مهرآنگیز منوچهریان با انتشار کتاب (انتقاد بر قانون اساسی ایران از نظر حقوق زن ایرانی)، بسیار کوشید تا جامعه ایرانی را، متوجه نقص های وضع حقوق زنان بکند؛ آن بانوی فرهیخته و با تدبیر، می خواست دولتمردان کشور را، با قوانین جاری مملکت بیشتر آشنا سازد. این کتاب وی که در سال 1328 خورشیدی منتشر گشت؛ در زمان حکومت پادشاه فقید محمد رضا شاه پهلوی بود. و مورد تأیید آن شاهنشاه بزرگ نیز قرار گرفت.
دکتر مهرآنگیز منوچهریان، زمانی که درمجلس سنا عضویت داشت؛ طرح قانون حمایت از صغیران را به آن مجلس ارائه داد. که در مجلس سنا تصویب شد. ولی در مجلس شورای ملی آن زمان راکد ماند!
دکترمنوچهریان به عنوان یک حقوقدان در دولت منصور، طرح حمایت از خانواده را به دولت داد؛ که با مخالفت اعضای دولت روبرو شد. وزیر دادگستری وقت گفت، که قصد اصلاح قانون حمایت خانواده را ندارد. پاسخ دکتر منوچهریان به وزیر دادگستری موجب شد؛ که سه ماه به تفرش تبعید گردد. اما در دولت شادروان امیرعباس هویدا، طرح قانون حمایت خانواده با حمایت نمایندگان زن در مجلس شورای ملی تصویب شد!
روح آن بانوی دانشمند و میهن پرست و نوعدوست شاد، که یک جو غیرت زنانه اش و یک ارزن از هم والای او، به چند گردان از لشگریان وطنفروش حکومت جلاد آخوندی در کشورمان می ارزید. تا به ابد نیز چنین خواهد بود.
محترم مومنی
