ایران در گزارش تازه شورای ملی اطلاعات آمریکا؛ گزارشی از فرامرز دادرس، کارشناس اطلاعاتی

در نهم ژانویه 2017 میلادی یک گزارش اطلاعاتی در 226 صفحه از سوی شورای ملی اطلاعات آمریکا (National Intelligence Council) در باره آینده جهان به آقای دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا ارائه شد. این نوع گزارش اطلاعاتی هر چهار سال یکبار به رئیس جمهور جدید این کشور تقدیم می شود. این گزارش به مشکلات پیش روی ایالات متحده آمریکا تا پنج سال آینده و برخی پیش بینی ها تا سال 2035میلادی پرداخته است. این گزارش حاصل کار هفده سازمان گوناگون اطلاعاتی آمریکا می باشد که در مجموعه شورای ملی اطلاعات آمریکا جای دارند.

در این گزارش سی و یک بار از ایران نام برده شده است. کوشش بر این است تا به مواردی که نام ایران برده شده اشاره و از نظر اطلاعاتی بررسی شوند.

* . نگرانی های تازه ای درپیوند با سلاح های کشتار جمعی و تهدیدات اتمی وجود دارند. به دلیل پیشرفت های فنی، تسلیحات مخرّب افزایش خواهند یافت و کشورهای دارنده تسلیحات اتمی به حفظ ، نگهداری و مدرنیزه کردن توان اتمی خود ادامه خواهند داد. تهدیدات اتمی کره شمالی و عدم اعتماد به ایران باعث خواهند شد تا کشور های دیگری نیز به دنبال دسترسی به قدرت اتمی بروند. در این راستا پیشرفت های تکنولوژی بویژه در زمینه بیوتکنولوژی ( جنگ افزار های شیمیایی و بیوتکنولوژیک) دسترسی را برای بازیگران صحنه آسان می کند. استفاده دوگانه نظامی و غیر نظامی از بیوتکنولوژی راه را برای کشور هایی که اهداف پنهانی در این زمینه دارند هموار می کند.

] نویسنده: در این بند اشاره شورای ملی اطلاعات آمریکا به عدم اعتماد! به ایران، راه را برای تندرویان آمریکا، اسرائیل ،عربستان و برخی از کشور های مخالف ایران هموار می کند تا هر زمان بتوانند به بهانه های گوناگون برجام را زیر سؤال ببرند. این یکی از مشکلات آینده ایران خواهد بود].

* . پس از پایان جنگ سرد، روند اقتصادی، فن آوری و امنیتی بر شمار کشور های دارای نفوذ ژئوپلیتیکی افزود. دوران تک قطبی بسر خواهد رسید. کشور هایی چون؛ برزیل، چین، هند، اندونزی، ایران، مکزیک و ترکیه برای حفظ منافع خود به بازیگران صحنه تبدیل شده و به رقابت خواهند پرداخت. تولیدات ناخالص داخلی کشور هایی چون چین و هند افزایش خواهند یافت و بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی جهان از غرب بسوی شرق انتقال خواهند یافت.

] نویسنده: چین و هند و کشورهای پیرامون منطقه هندوچین، به دلیل جمعیت زیاد، کارگر ارزان قیمت و جدّی نبودن مسائل حقوقی در رابطه با کارگران همواره سرمایه گذاران غربی را بخود جلب کرده است. پیش بینی می شود در سال 2035 میلادی جمعیت هند از جمعیت چین پیشی خواهد گرفت و هند پرجعیت ترین کشور جهان خواهد شد.

جمعیت چین در سال 2035 به (یک میلیارد و چهار صد و هشت میلیون و سیصد و شانزده هزار) تن خواهد رسید و جمعیت هند به ( یک میلیارد و پانصد و هشتاد و پنج میلیون و سیصد و پنجاه هزار) تن خواهد رسید و در نتیجه هند با (یکصد و هفتاد و هفت میلیون و سی و چهار هزار ) تن از جمعیت چین پیشی خواهد گرفت. در چین آمار جمعیت شهر نشین از پنجاه و یک در صد در سال 2035 به هفتاد و یک درصد خواهد رسید و در هند آمار جمعیت شهر نشین از سی و دو در صد به چهل و دو درصد خواهد رسید.

در کل جمعیت جهان، از هفت میلیارد و سیصد میلیون نفر در سال 2015 میلادی به هشت میلیارد و هشتصد میلیون تن در سال 2035 میلادی خواهد رسید. در نتیجه در هیجده سال آینده یک میلیارد و پانصد هزار تن به جمعیت جهان افزوده خواهد شد ]

*ایران، اسرائیل و احتمالاً ترکیه نسبت به دیگر کشور های منطقه به قدرت و نفوذ بیشتری دست خواهند یافت ولی در تقابل با یکدیگر باقی خواهند ماند. قدرت رو به رشد ایران و ظرفیت های پرخاشگرانه و تهدیدی آن باعث نگرانی اسرائیل و کشور های عربی خلیج فارس شده است. ماهیت فرقه ای ایران و عربستان سعودی در رقابت های منطقه ای به گسترش جنگ های لفظی، اتهامات و افزایش تنش ها منجر و موجب افزایش نگرانی ها در منطقه خواهد شد.

* ژئوپلیتیک منطقه؛ بحران های انسانی در حال رشد ، درگیری های منطقه ای در خاورمیانه و شمال آفریقا، اعتبار مراجع حل اختلافات بین المللی و مسائل حقوق بشری را زیر سؤال برده است. عدم حمایت آمریکا از کشور های عرب، عدم پشتیبانی آمریکا از نیرو های مخالف بشار الاسد در سوریه، عدم حمایت از حسنی مبارک رئیس جمهور پیشین مصر و دیگر سران عرب، نرمش در برابر ایران و دور شدن از متحدین سنتی آمریکا چون؛ اسرائیل واعراب سنی و غفلت آمریکا در امور آسیا، بی اعتمادی نسبت به تعهدات آمریکا درحل این مسائل باعث دعوت روس ها و احتمالاً چین به منطقه خواهد شد.

نویسنده : ]از سپتامبر 2015 روسیه با مداخله مستقیم در جنگ داخلی سوریه حضور نظامی خود را عملا در خاور میانه نشان داد. گفته می شود چند بار نخست وزیر عراق برای سرکوبی نیرو های داعش در خاک عراق از روسیه در خواست کمک نظامی کرده است ولی تاکنون روس ها از مداخله در خاک عراق خودداری کرده اند. شایعاتی در باره حضور نظامی چین در آینده نزدیک در کنار نیرو های روسیه در خاورمیانه بگوش می رسد. چین از ماه ژوئن 2016، یک قرار داد امنیتی با روس ها در مقابله با گروه های تروریست اسلامی منعقد کرد و نخستین مانور ضد تروریستی را در تابستان گذشته با نیرو های ضد تروریست روسیه اجرا کرد. چین تاکنون از حضور نظامی در خاورمیانه خودداری کرده است ولی با توجه به تحریکات آمریکا در دریای چین و مسئله تایوان، احتمال دارد برای مقابله با تحریکات آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم شماری نیرو به سوریه اعزام کند ].

*. تروریست ها به اقدامات تروریستی ادامه خواهند داد و این خشونت ها را با تفسیر دلخواه خود از مذهب توجیه خواهند نمود. در این راستا شمار بسیاری عوامل جانبی نیز نقش خواهند داشت. در خاورمیانه تجزیه طلبی واختلافات داخلی موجب ایجاد فضا برای تندرویان خواهد شد. جنگ نیابتی میان ایران و عربستان سعودی موجب فرقه گرایی و به اختلاف میان شیعه و سنی دامن می زند. گروه های شبه نظامی از عوامل افزایش این اختلافات می باشند. افزون بر این سلطه یا هژمونی غربی شعار اصلی گروه های شبه نظامی برای بسیج مردم علیه غرب می باشد.

*. تغییرات در سیاست خارجی آمریکا و عدم رعایت تعهدات این کشور در صحنه جهانی در یک دوره نسبتاً طولانی این فرصت را به چین و روسیه داد تا بر کشورهای همسایه خود در زمینه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی فشار بیاورند. ایران نیز همچنین کوشیده است تا از بی ثباتی خاورمیانه سود برده و نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد.

*. با توجه به تحولات جهانی، رئیس جمهور] اوباما] در دوره اول زمامداری خود تصمیم گرفت که آمریکا دیگر نمی تواند بطور مداوم و بی رویه خود را درگیر ائتلافات نظامی کند و شمار زیادی از نیرو های نظامی کشور را در نقاط مختلف جهان پراکنده کند.

در همین حال چین ،ایران و روسیه خود را برای جنگ های کلاسیک آماده می کنند و با بهره گیری از سلاح های پیشرفته مانند موشک های دوربرد وسیستم های دقیق هدایت شونده به تقویت نیرو های نظامی خود ادامه داده و به تهدید نیروهای رقیب خود دست زده اند.

] نویسنده: گویا شورای ملی اطلاعات آمریکا فراموش کرده است که چین و روسیه نیز مجهز به تسلیحات اتمی مخّرب می باشند و در صورت یک برخورد جدّی تنها به جنگ های کلاسیک بسنده نخواهند کرد].

*. در آن زمان ما بطور کامل درک نکردیم و گمان کردیم که تنش های فزاینده اقتصادی و اجتماعی درونی پکن ،مسکو و تهران این کشور ها را به دلیل ترس از ضعیف بودن از چالش در مسائل خارجی باز می دارد. حملات سایبری به مراکز مالی اروپا که به هکر های روسی نسبت داده می شود، تهدید های ایران در استفاده از موشک های دقیق بالستیک به هدف زدن تاًسیسات نفتی عربستان سعودی چند مسئله داغی است که می تواند منجر به بحران منطقه ای شود.

] نویسنده : دراین بند گزارش به روشنی دیده می شود که آمریکا در فراهم آوردن زمینه تنش های فزاینده اقتصادی و اجتماعی در چین، ایران و روسیه به هدف گرفتارکردن این کشورها به مشکلات داخلی آنان بی تقصیر نبوده است. آمریکا نقشه داشت با درگیر کردن این کشور ها با آسودگی به اجرای سیاست های خارجی خود در جهان بپردازد. در این گزارش مسئولین آمریکایی اقرار می کنند که در آن زمان بطور کامل درک ! نکردند و گمان کردند با ایجاد بحران در این کشور ها موفق به دور کردن این کشور ها از صحنه سیاست جهانی خواهند شد ].

*. مسائل ژئوپولیتیک منطقه در پنج سال آینده

با توجه به مشکلات مداوم ، مانند افراط گرایی و خشونت، تنش میان دو قدرت اتمی هند و پاکستان ادامه خواهد یافت. شرایط در حال تغییر است، پس از رفع تحریم ها در های ایران باز می شوند. چین بسوی غرب توجه دارد. هند همچنین بیش از پیش به عامل مهمی در منطقه تبدیل می شود. نیرو های ژئوپولیتیک در آسیا، ایالات متحده آمریکا و هند به اندازه ای به یکدیگر نزدیک می شوند که در تاریخ سابقه نداشته است.

دهلی نو، از نظر محیط زیست قربانی موفقیت خود در برقراری پیشرفت و رفاه خواهد شد. برای نمونه تاًمین نیروی برق برای سیصد میلیون شهروند هندی که بطور روز افزون مصرف انرژی آنان با استفاده از سوخت های فسیلی افزایش می یابد موجب آلودگی محیط زیست خواهد شد.

دهلی نو، همکاری خود را در زمینه بازرگانی در منطقه و سرمایه گذاری در؛ بنگلادش، برمه ، ایران، نپال و سریلانکا افزایش می دهد. این همکاری باعث ثبات، گسترش رفاه و جریان دموکراسی احزاب در منطقه خواهد شد.

*. خاورمیانه و شما ل آفریقا: تحولات سیاسی در پنج سال آینده در خاورمیانه و شمال آفریقا باعث خواهد شد مردم این مناطق بویژه نخبگان آن بطور کلی مهاجرت کنند. جنگ های داخلی و نیابتی ، حکومت های ضعیف و شکننده، رقابت میان نیروهای مذهبی و سیاسی موجب پایین ماندن بهای انرژی خواهد شد.

]به جز کشور های دارنده نفت و گاز، پایین بودن بهای انرژی همواره آرزوی کشور های مصرف کننده بویژه کشور های صنعتی غرب می باشد. آیا صلح در این مناطق قربانی بهای پایین انرژی خواهد شد؟ ]

تضعیف نهاد های قانونی، رقابت های امنیتی میان رقبا؛ ایران، عربستان سعودی، ترکیه ، اسرائیل و احتمالاً مصر می تواند موجبات درگیر کردن چین و روسیه وآمریکا را فراهم آورد. قطع ارتباط میان رهبران و نخبگان یک کشور از یک سو و مردم آن ازسوی دیگر در بسیاری از کشور ها موجب بروز مشکلات اجتماعی- اقتصادی و ایجاد تنش خواهد شد. در نتیجه سرکوب ها، و وابستگی ها زمینه برای شکل گیری گروه های تجزیه طلب مانند کرد ها را فراهم می شود.

]سال ها است که برخی از کشور های اروپای غربی طرفدار استقلال کرد ها می باشند و در حال حاضر تنها منطقه کردنشین اقلیم خود مختار کردستان عراق را مستعد جدایی از عراق می دانند. در صورت استقلال کردستان عراق تمایل غربی ها به استقلال دیگر مناطق کرد نشین؛ ایران، ترکیه و سوریه نیز نمایان خواهد شد].

*. آشفتگی های سال های اخیر باعث کند شدن پیشرفت های قابل توجه در زمینه فقر زدایی شده اند. کاهش توانمندی های فردی باعث فقر شدید در منطقه می باشد. از سال 1978 میلادی با پیشرفت های مهم در الجزایر، اردن، مراکش و مصر، سطح فقر از دوازده درصد در سال 1981 به دو در صد در سال 2005 کاهش یافت. این روند بی شک متوقف شده یا بطور وارونه ادامه یافته است.

همینطور از سال 1979میلادی در ایران طبقه متوسط افزایش و میزان فقر و بیسوادی کاهش یافته است.

در نبود کمک های خارجی کشور هایی چون لبنان و اردن که دارای منابع محدوداقتصادی می باشند به علت بالا رفتن شمار پناهندگان زیرفشار اقتصادی قرار دارند، این مشکلات به خدمات اجتماعی و بهداشتی ارائه شده در این کشور ها آسیب وارد کرده است.

درهمین حال بهای پایین نفت در حال فشار آوردن به اقتصاد و محدود شدن بودجه کشور های خلیج فارس شده است و به این علت نمی توانند به کمک های مالی خود به کشور های استراتژیک و بحرانی مانند مصر ادامه دهند.

*. ایران ،اسرائیل، عربستان سعودی و احتمالاً ترکیه بطور نسبی دریک منطقه بی ثبات به عنوان قدرت های منطقه ای دارای نفوذ می باشند اما با یکدیگر درتضاد خواهند بود. شماری از این کشور ها با چالش های داخلی روبرو هستند که بی شک در بلند پروازی های منطقه ای آنان مؤثر خواهد بود.

قدرت در حال رشد ایران، ظرفیت های اتمی و رفتار پرخاشجویانه آن به صورت یک نگرانی اسرائیل ،عربستان سعودی وبرخی از کشور های شورای همکاری خلیج فارس باقی خواهد ماند. این نگرانی با ماهیت فرقه ای و تشدید رقابت های میان ایران و عربستان سعودی که با لفاظی ها غیر مسئول و اتهامات به یکدیگر، افزایش یافته و موجب بحران در همه منطقه شده است.

*. اسرائیل ،عربستان سعودی وبرخی از کشور های شورای همکاری خلیج فارس نگران هستند که پول هایی که پس ا زاجرای برجام به دست ایران رسیده است موجب افزایش فعالیت های منطقه ای ایران و تشدید بی ثباتی در منطقه شود.

این دولت ها در دراز مدت در برابر رفتار های ایران حساس شده اند. محدودیت ها و تحریم هایی که به علت فعالیت های اتمی ایران علیه این کشور وضع شده بود برداشته شده اند. در صورت استفاده تهران از منابع مالی و نظامی علیه کشور های همسایه ، تنش میان دولت های منطقه و ایران افزایش خواهد یافت و این کشور ها نیز به دنبال تجهیز خود به سلاح های اتمی خواهند رفت.

*. مسائل دیگری چون افزایش جمعیت و فشار اقتصادی بگونه ای که منجر به جریان موسوم به؛ بهار عربی، شدند به احتمال بسیار هنوز حل نشده اند و می توانند به عنوان هیزم یک آتش مطرح باشند. افزایش جمعیت ، مشکلات اقتصادی و بیکاری جوانان بی شک از موانع پیشرفت های اقتصادی، بهبود شرایط زندگی و جذب در اقتصاد جهانی و در نتیجه از چالش های سال های آینده بسیاری از کشور های منطقه بشمار خواهند رفت.

منابع طبیعی؛ زمین و آب از هم اکنون تقلیل یافته اند و با افزایش شهر نشینی، بهبود وضعیت اقتصادی و تغییرات اقلیمی به احتمال بسیار شرایط بدتری پیش بینی می شوند.

مدیریت بهتر در این زیمنه ها می تواند منجر به کاهش مشکلات مردم شود ولی روشن نیست که بهبود اقتصادی بتواند به اصلاحات سیاسی کمک نماید.

*. آلودگی هوا در منطقه [خاورمیانه ] بویژه در عربستان سعودی و ایران ازبدترین نوع در جهان می باشد.

*. با وجود این فشار ها به احتمال ضعیف یک سناریو مفید می تواند پدید آید. اگر عرضه نفت در بازار کاهش، و بهای نفت افزایش یابد، رهبران ایران و عربستان سعودی احساس فشار کمتری خواهند کرد تا وقت خود را برای یک رقابت بی حاصل در بازار نفت صرف کنند، چیزی که می تواند کمک به کاهش لفاظی های فرقه ای نماید.

روابط دو جانبه مناسب می تواند به جنگ نیابتی آنان پایان داده و به ایجاد ثبات در منطقه کمک نماید و بطور بالقوه شرایط بهتری برای جنبش های مردمی ایجاد کرده و جایگزین مناسبی برای افراط گرایی اسلامی و حکومت مستبد داعش شود.

یک گفتگوی واقعی و همگانی به همراه توسعه اقتصادی که با هنجارهای فرهنگی و مذهبی سازگار باشد می تواند ناکامی هایی که در سال 2011، زمینه بروز جنبش های عربی بودند را کانالیزه کند.

*. در طول بیست سال آینده ، بدون رشد و توسعه کافی که لازمه حفظ ثبات است و به مثابه آتش بر خرمن خواهد بود بحران، الجزایر، غنا، کنیا، مراکش، سنگال و تونس را در بر خواهد گرفت، مهاجرت از کشورهای آفریقای مرکزی و آفریقای استوایی ( گابون، کنگو برازاویل، کنگو کینشازا، اوگاندا، سومالی) بسوی بوتسوانا، کنیا، آفریقای جنوبی و تانزانیا ادامه خواهد یافت. اگر آتش بحران در عراق ،سوریه ، افغانستان و پاکستان فروکش نکند ایران نیز با بحران مهاجرین روبرو خواهد شد.

*. پایان رونق صنعتی و کاهش رشد اقتصادی چین، افت تقاضای جهانی برای انرژی موجب کاهش درآمد کشور هایی که به نفت و صادرات مواد معدنی وابسته می باشند زمینه فشار های اقتصادی را بر روسیه، عربستان، ایران و دیگر کشور ها فراهم آورده است.

*. رقابت میان گروه های مذهبی موجب افزایش تمامیت خواهی و خطر جنگ و تبدیل آنان به گروه های سیاسی می شوند که بیشتر جنبه شخصی و تفرقه آمیز دارند. در این مناقشات تندرویان مذهبی که در اقلیت می باشند دست به عملیات خشونت بار می زنند

رهبران کاریزماتیک و افراطی گروه های تندرو و خشونت بار، فاقد مهارت های تکنوکراتی برای برقراری حکومت خود به ستیز می پردازند. اکثر مردم مذهبی مایل نیستند بگونه فعال از افراط گرایان حمایت کنند، ولی حمایت منفعل و یا پذیرش ضمنی افراط گرایان به افزایش تنش میان گروه ها و رهبران تندروی آنان که به عنوان بازیگران اصلی در صحنه جهانی شناخته شده اند منجر خواهد شد.

اختلافات مذهبی باعث افزایش رقابت های مذهبی و دیگر موارد و جبهه گیری از سوی خارجی ها درپشتیبانی از جناح های گوناگون مانند؛ حمایت ایران از علویان سوریه در برابر با سنیان منطقه که مورد حمایت قطر، عربستان سعودی وترکیه می باشند.

*. پاکستان با بکار گیری تسلیحات اتمی با برد متوسط هند را تهدید می کند. قدرت نمایی اتمی کره شمالی و توسعه موشک های قاره پیما ادامه دارد. احتمال اینکه ایران تعهد خود مبنی بر توقف غنی سازی اورانیوم را زیر پا گذارد و دست به تولید تسلیحات اتمی بزند نگرانی دو دهه آینده خواهد بود.

] نویسنده: این نگرانی به مذاق تندرویان آمریکایی، اسرائیلی، اعراب و کمپانی های اسلحه سازی در جهان شیرین است. بلافاصله پس از روی کار آمدن آقای دونالد ترامپ، گفته شد آمریکا برای مقابله با تهدیدات موشکی کره شمالی و ایران، بر توان سیستم دفاع موشکی خود خواهد افزود. با این خبر در می یابیم که مسئله براندازی رژیم های کره شمالی و ایران در حال حاضر در دستور کار دولت آقای ترامپ نیست ].

*. پاسخ بازیگران جهانی و منطقه ای در مورد تحولات ژئوپولیتیک آینده در زمینه امنیتی ؛ تروریسم بین المللی، خشونت های فرقه ای، بحران های داخلی، دولت های ضعیف، امکان رقابت میان حکومت ها و احتمال بروز بحران های گسترده در دو دهه آینده چگونه خواهد بود؟.

چین ، ایران و روسیه در پی نفوذ بیشتر در منطقه و کشور های همسایه خود می باشند و می خواهند که آمریکا و دیگر کشور ها از تداخل با منافع آنان خودداری کنند.

به احتمال زیاد تداوم رقابت ژئوپولیتیکی و امنیتی پیرامون آسیا و خاورمیانه شامل خطوط عمده دریایی نیز خواهد شد. تنش میان قدرت های منطقه ای در پاسخ به روند تغییرات جدید در اقتصاد جهانی افزایش می یابد. بالا گرفتن جنبش های ملی گرایی و قدرت این جریان در سیاست حکومت ها به منطقه سرایت می کند و خطر تهدیدات گوناگون امنیتی بالقوه در آینده باتوجه به نیاز مداوم متحدین نظامی، می تواند ارتش آمریکا را بخود مشغول کند.

تفسیر اقلیت های افراطی از مذهب ] اسلام] احتمالاً توجیه رایجی بر باقی ماندن آنان خواهد بود.

*. در مورد تروریسم بی شک از هم اکنون تا پنج سال آینده و احتمالاً تا بیست سال آینده با سه روبرو خواهیم بود:

1- احتمال تجزیه ساختار هایذحکومتی در مناطق بزرگی از خاورمیانه و احتمال جنگ میان ایران و عربستان سعودی به اختلافات فرقه گرایی شیعه و سنی دامن خواهد زد.

2- تنش و اختلافات درونی میان شبه نظامیان با استناد به مذهب ] اسلام] در رابطه با هژمونی غرب.

3- حفظ ایدئولوژی دور نگهداشتن دشمن ] بریدن پای دشمنان اسلام از منطقه خاورمیانه ] در میان جنبش های افراطی ادامه خواهد داشت.

بیست و چهارم ژانویه 2017