إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ ﴿ سورۀ بقره، آیه ۶﴾ در حقيقت كسانى كه كفر ورزيدند چه بيمشان دهى چه بيمشان ندهى بر ايشان يكسان است [آن‌ها] نخواهند گرويد.
عموماً كافر در عرف دین به كسى گفته می‌شود كه الوهیت، یا توحید، یا رسالت و یا ضروری دین را- در عین التفات به ضروری بودن آن- انکار کند به‌گونه‌ای که به انکار رسالت بینجامد و نیز كسى كه ضرورى دین یعنى چیزى را كه مثل نماز و روزه، مسلمانان جزو دین اسلام می‌دانند منكر شود، چنانچه بداند آن چیز ضرورى دین است و انكار آن چیز برگردد به انكار خدا، توحید یا نبوت.
کافران بر چند گروه اند:
مشرک: کسی است که به بیش از خدای واحد معتقد است.
کتاب: کسی که به یکی از ادیان ابراهیمی صاحب کتاب- جز اسلام- معتقد است. کافر اهل کتاب اقسامی دارد یا حربی است یا غیر حربی (اهل کتابی که معاند اسلام است و شرایط ذمه را نمی‌پذیرد) و اهل کتاب غیر حربی نیز یا ذمی (شرایط ذمه را پذیرفته است و در کنف حمایت مسلمین زندگی می‌کند) است یا غیر ذمی. کافر ذمی در اصطلاح کسی است که به بذل جزیه و التزام به احکام مسلمانان راضی شده و هرگونه اظهار کفر و یا ضرر به مسلمانان را ترک کرده است گفته می‌شود.
منافق: کسی که در دل کافر است و به‌ظاهر مسلمان.
مرتد: کسی که پس از ایمان، به کفر بازگشته است. در ادبیات اسلامی، منکران خدا را “دهری” که به کسى گفته مى‌شود می‌پندارد عالم، قدیم و پیوسته بر یک حالت بوده و پدیدآورنده و مدبّرى ندارد و حیات، محدود به حیات دنیایی است و پس از مرگ، برانگیختگى و حیاتى وجود ندارد، ملحد و معطّل نیز گفته‌اند هرچند اصطلاح ملحد را برای برخی فِرَق مسلمان مانند اسماعیلیه نیز به‌کاربرده‌اند. «زندیق» نیز تنها برای فرقه مانویِ به‌کاررفته است؛ امّا هر مسلمانی را نیز که سخن کفرآمیز بگوید، از باب مجاز، زندیق گویند.
اصلی: شخص بالغی که از پدر و مادر کافر متولدشده است و بااراده خود کفر (انکار وجود خدا) را برگزیده است.
تبعی: فرزند کافر قبل از سن بلوغ که در حکم کافر است.
پانویس:
العروة الوثقی، ج۱، ص۵۴.
دائرة المعارف فارسی، ج۲، ص۲۱۴۴.
فرهنگ شیعه، ص۳۸۲.
عاملى، شهید ثانى، زین‌الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّٰى- کلانتر)، کتاب‌فروشی داورى، قم، 1410 ق.
طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم، العروة الوثقى فیما تعم به البلوى (المحشّٰى)، ج1، ص 139، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1419 ق.
اراکى، محمدعلی، کتاب الطهارة، ج. ص 496، مؤسسه درراه حق، قم، 1413 ق.
تارنمای بیینات
