گزارش تازه انستیتو علوم و امنیت بین‌المللی نشان می‌دهد که مجموعه جدید زیرزمینی نطنز جمهوری اسلامی، واقع در منطقه کوهستانی جنوب سایت اصلی غنی‌سازی اورانیوم، شامل سالن‌هایی است که در عمق بیشتری در مقایسه با سایت غنی‌سازی فردو، حفر شده است.
بر اساس این گزارش، هر دو تاسیسات در عمقی بسیار بیشتر از سایت اصلی نطنز قرار دارند.
مجموعه زیرزمینی جدید با توجه به وسعت منطقه کوهستانی، بسیار بزرگتر از مرکز رو زمینی مونتاژ سانتریفیوژهای جمهوری اسلامی (آی.سی.ای.سی) در نطنز پیش‌بینی می‌شود که در ژوئیه 2020 تخریب شد. این مرکز قرار است جایگزین تاسیسات منهدم شده نطنز شود.
بزرگی بالقوه این مجموعه زیرزمینی، پرسش‌هایی را در مورد توانمندی‌های آن ایجاد می‌کند.
یک مقام اطلاعاتی غربی اخیرا اعلام کرد، شواهد زیادی وجود دارد که یک مرکز غنی‌سازی اورانیوم جدید در سایت زیرزمینی نطنز در حال ساخت است.
هر چند انستیتو امنیت بین‌المللی نتوانسته به‌طور مستقل این موضوع را تایید کند، اما ساخت یک مرکز جدید غنی‌سازی، نگران‌کننده‌ترین احتمال در ارتباط با سایت زیرزمینی جدید است.
این گزارش افزوده که با توجه به کارنامه جمهوری اسلامی در ساخت تاسیسات پنهانی هسته‌ای، شفاف‌سازی در مورد اقدامات جمهوری اسلامی در سایت جدید زیرزمینی نطنز، باید برای آژانس و تمامی کشورهای دست‌اندرکار از اولویت برخوردار باشد.
اگر جمهوری اسلامی در حال ساخت مرکز غنی‌سازی اورانیوم باشد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بی‌خبر بگذارد، این امر به منزله نقض جدی پادمان‌ها و معاهدات امضا شده میان دو طرف خواهد بود.
ساخت مجتمع جدید زیرزمینی، پس از عملیات خرابکاری در مرکز اصلی سانتریفیوژ، اولویت جمهوری اسلامی بود. علی اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، در آوریل 2021 گفت: «ما 24 ساعته کار می‌کنیم تا تمام سالن‌های حساس خود را به دل کوه نزدیک نطنز انتقال دهیم.»
با این حال بعد از گذشت 18 ماه، هنور مرکز جایگزین، تکمیل نشده است. صالحی همچنین گفته بود که «امیدواریم تا سال آینده، سالن‌‌ها آماده باشند تا بتوانیم این امکانات را به آنجا منتقل کنیم». هنوز مشخص نیست که آیا سایت جدید در سال 2022 آماده بهره‌برداری خواهد بود یا خیر.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی اطلاعات زیادی در مورد این مجموعه جدید ارائه نکرده است. با این حال، اندازه و عمق بالقوه این پروژه نشان می‌دهد که مجتمع جدید، در بردارنده تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم و احتمالاً فعالیت‌های بیشتری خواهد بود که همگی از حفاظت مشابه یا حتی بیشتر از مرکز غنی‌سازی زیرزمینی فردو برخوردار خواهند شد.
العربیه به نقل از این گزارش نوشت؛ ارتفاع کوه اصلی که مجموعه تونل‌های تاسیسات جدید نطنز را در خود جای داده، 1608 متر از سطح دریا است. کوهی که مرکز غنی‌سازی فردو را در خود جای داده است، حدود 960 متر ارتفاع دارد که باعث می‌شود کوه نطنز، 650 متر یا بیش از 50 درصد بلندتر از فردو باشد و حفاظت بیشتری را برای تاسیسات جدید ایجاد کند.
مجموعه فردو در حال حاضر عملا در عمق بیشتری قرار دارد که انهدام آن با حمله هوایی را دشوار می‌سازد. حال با توجه به عمق بیشتر تاسیسات جدید نطنز در مقایسه با فردو، تخریب این سایت دشوارتر خواهد بود.
با توجه به وسعت این تاسیسات، سالن‌های آن در عمق زمین خواهند توانست یک مرکز کوچک غنی‌سازی را در خود جای داده و مقادیر زیادی اورانیوم دارای کاربرد نظامی تولید کنند. این تاسیسات به‌دلیل زیرزمینی بودن از بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دور نگه داشته خواهد شد که تهدیدی بزرگ و نقض برجام از سوی جمهوری اسلامی خواهد بود.
