برخی اعضای شورای نگهبان بطور علنی از افزایش تعداد نامزدهای انتخابات آینده ایران، ابراز نارضایتی می کنند. آیت الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان قانون اساسی ایران، از جمله مقام های معترض است.
جنتی، روز جمعه چهار دی در نماز جمعه تهران گفت “افزایش داوطلبان انتخابات ابهام برانگیز است.”
وی افزود: “متأسفانه آمار ثبت نام‌ها در خبرگان و مجلس بالا رفته و این برای من ابهام است. آیا همه این افرادی که ثبت نام کرده‌اند خود را مجتهد می‌دانند؟”
نارضایتی دبیر کهنسال شورای نگهبان در حالی روی داده که دو روز پیش، محمد یزدی، دیگر عضو فقهای شورای نگهبان نیز با انتقاد از افزایش تعداد نامزدهای انتخابات گفته بود این مساله عادی نیست. یزدی علاوه بر عضویت در شورای نگهبان، ریاست مجلس خبرگان رهبری را نیز برعهده دارد.
ابراز نگرانی این دو فقیه عضو شورای نگهبان از افزایش نامزدهای انتخابات در حالی است که این نهاد وظیفه نظارت بر اجرای انتخابات مجلس و خبرگان رهبری را دارد.
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اجرای انتخابات برعهده دولت و مجموعه وزارت کشور است اما نظارت بر صحت و سلامت انتخابات بر عهده شورای نگهبان است.
عملکرد شورای نگهبان در دو دهه اخیر با انتقاداتی روبرو شده است.
قانون ایران شرایط کلی برای نامزدهای انتخابات دارد اما شورای نگهبان مدعی است که باید صلاحیت نامزدها برای آنها محرز شود و به همین دلیل چنانچه صلاح ندانند، صلاحیت نامزدها را رد می کنند. این نظارت استصوابی موجب شده تا در هر انتخابات تعداد زیادی از نامزدها رد صلاحیت شوند و از شرکت در انتخابات باز بمانند.
هرچند شورای نگهبان از کار خود دفاع می کند اما در یک دهه گذشته، رد صلاحیت ها اغلب از طیف نیروهای سیاسی تحولخواه، اصلاح طلب و بعضی میانه رو ها بوده است. به همین دلیل منتقدان شورای نگهبان را به سیاسی کاری متهم می‌کنند.
افزایش تعداد نامزدها
آمارها مربوط به ثبت نام داوطلبان نامزدی در دو انتخابات مجلس و خبرگان رهبری نشان از رشد کم سابقه تعداد شرکت کنندگان دارد.
بنا به اعلام ستاد انتخابات وزارت کشور ایران، ۸۰۱ نفر داوطلب شرکت در پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری شده‌اند که این تعداد، افزایش قابل توجهی نسبت به دوره پیش دارد چرا که در در دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری که در سال ۱۳۸۵ برگزار شد ۴۹۳ نفر داوطلب کاندیداتوری شده بودند.
در انتخابات مجلس نهم که سال ۹۰ برگزار شد، ۵هزار و ۴۰۵ نفر برای نامزدی در انتخابات ثبت نام کردند اما به گفته محمدحسین مقیمی، رئیس ستاد انتخابات ایران، تا عصر جمعه چهار دی، روز آخر ثبت نام مجلس دهم ۱۰۸۳۴ داوطلب در انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت نام کرده‌اند.
به نظر می رسد نگرانی اعضای شورای نگهبان برای افزایش بیسابقه نامزدها، از ردصلاحیت های احتمالی باشد.
روز جمعه، احمد جنتی با گلایه از افزایش نامزدها گفته بود، “برخی از این افراد حتی نمی‌توانند یک عبارت عربی را درست بخوانند، آن وقت برخی می‌گویند صلاحیت‌ها را مردم باید تعیین کنند که این یعنی کنار گذاشتن قانون اساسی… برخی می‌گویند حق الناس یعنی اینکه همه در انتخابات تایید صلاحیت شوند.”
افزایش حضور بخاطر اهمیت این انتخابات
مرتضی کاظمیان، روزنامه نگار مقیم پاریس، افزایش نامزدی را بخاطر اهمیت این انتخابات می داند. وی به صدای آمریکا گفت: “مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی در طول ربع قرن گذشته و به شکل فزاینده‌ای شکل نمایشی و فرمایشی یافته، و برگزاری انتخابات آن هم، به همین ترتیب کاملا صوری شده است. اما انتخابات پیش‌رو، با توجه به مجموعه شرایط منطقه، ایران و نیز وضع جسمی رهبر جمهوری اسلامی،اهمیتی محسوس پیدا کرده است. “
این روزنامه نگار افزود: “رقابت میان باندهای قدرت، و به‌خصوص حضور فعال و انتقادی هاشمی رفسنجانی، خوش‌آیند تندروها و مخالفان اصلاحات نیست. این‌چنین، افزایش شمار نامزدها، فقهای شورای نگهبان را ناگزیر به ردصلاحیت تعداد بیشتری خواهد کرد. این، اعتبار مجلس خبرگان را بیش از پیش به پرسش خواهد کشید. ضمن اینکه ردصلاحیت فقهای غیرخودی و ناهمسو با هسته اصلی قدرت و تمامیت‌خواهان، یک‌بار دیگر از پروژه‌های اقتدارگرایانه پرده برمی‌کشد.”
کاظمیان تاکید کرد: “از آنجا که رژیمی دموکراتیک مستقر نیست، و به‌خصوص که قرار نیست خبرگان رهبری، لایه‌های اجتماعی و دیدگاه‌های گوناگون را نمایندگی، و بر عملکرد شخص اول نظام، نظارت موثری را اعمال کنند، بنابراین، نه تنها از نامزدهای گوناگون و پرشمار استقبال نمی‌شود، بلکه مورد طعن و انتقاد تمامیت‌خواهان مستقر در شورای نگهبان قرار می‌گیرد.”
به نظر آقای کاظمیان، افزایش نامزدها، شورای نگهبان را در نهایت به تایید برخی کسانی می کند که در شرایط عادی حاضر به تایید شان نبودند. وی افزود: در سطحی دیگر، افزایش شمار نامزدهای غیرخودی، به‌گونه‌ای اجتناب‌ناپذیر، منتهی به تأیید صلاحیت برخی فقهای ناهمسو با آقایان جنتی و یزدی و مصباح یزدی خواهد شد؛ وضعی که با توجه به شرایط سیاسی ـ اجتماعی مستقر (پس از روی کار آمدن روحانی و تحقق برجام)، به‌گونه‌ای قابل حدس، به معنای پیروزی قریب به یقین این افراد متفاوت در انتخابات دو درجه‌ای خبرگان خواهد بود.”
موضع دولت
اما دولت روحانی چه موضعی دارد. اغلب مقام های دولتی از افزایش حضور داوطلبان نامزدی انتخابات مجلس استقبال کرده اند.
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور ایران در اظهارنظری، به نگرانی اعضای ناظر بر انتخابات پاسخ داد.
وزیر کشور ایران گفت: “من از افزایش حضور داوطلبین اظهار نگرانی ندارم اگر کسی فکر می‌کند که افرادی پشت پرده ای دارند به نهادهای مربوطه مثل وزارت اطلاعات ، اطلاع دهند.”
وی افزود: “هر چه تعداد کاندیداها بیشتر باشد امکان انتخاب مردم بیشتر می‌شود. اصل و نص شرکت در انتخابات کار خوبی است.”
در دو سال و نیم اخیر، دولت روحانی با مجلسی رو به رو بوده که اکثریت آن در اختیار محافظه کاران نزدیک به دولت قبل بود.
به گزارش صدای آمریکا؛ دولت روحانی امیدوار است با افزایش نامزدها و حضور مردم، مجلسی نزدیک به خود روی کار بیاید. بر همین اساس است که چهره هایی مثل شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده در کانال تلگرام خود از زنان یا مردان درخواست می کنند که در انتخابات نامزد شوند.
