امیدکوکبی، دانشجوی نخبه ایرانی که با حکمی غیرعادلانه محکوم به ده سال حبس است، برنده جایزه بین المللی «آزادی و مسوولیت» از «انجمن ارتقاء علم آمریکا» شد. امید کوکبی اولین دانشجوی دکترایی است که این جایزه را از آن خود می کند. انجمن ارتقاء علم آمریکا یک سازمان بین المللی است که هدفش ارتقا و استفاده علم به نفع همه مردم است.
این جایزه برای «شجاعت و ایستادگی او برای تحمل زندان به جای نقض کردن اخلاق علمی است و همچنین برای تلاش‌هایش برای امیدوار کردن و آموزش دیگر زندانیان در زندان اوین است.
کمیته ای که این جایزه را برای امید کوکبی در نظر گرفته است در بیانیه ای نوشته است: «این غیرمعمول است که دانشمندان آزادی خود را به خطر بیاندازند تا از اصول آزادی علمی برای همه دانشمندان دفاع کنندو در چنین شرایطی امید کوکبی فیزیکدان ۳۲ ساله، در حالی که در آغاز زندگی شغلی خود قرار دارد، چنین کاری را انجام داده است.»
در این بیانیه آمده است که مقامات ایرانی سازمان انرژی اتمی از سال ۲۰۰۵ با کوکبی تماس گرفته اند واز او خواسته اند که برای برخی پروژه های نظامی با آنها همکاری کند. اما کوکبی به کرات از اینکه چنین همکاری را انجام بدهد سرباز زده است. مقامات این سازمان به او پیشنهاد داده بودند که برای توسعه پروژه ای که در آن یک نوع لیزر قدرتمند دی اکسید کربی برای جداکردن ایزوتوپ ها درست می شود به آنها همکاری کند و در مقابل به او وعده یک بورسیه کامل تحصیلی داده شده بود. پس از سالها خودداری از همکاری هنگامی که در سال ۲۰۱۱ او به ایران سفر کرد، دستگیر شد و در مدت کوتاهی علیرغم فشارهای فیزیکی و روحی، دادگاهی و به ده سال زندان محکوم شد. اگر چه در خواست برای همکاری همچنان بعد از بازداشت او نیز ادامه پیدا کرد.
پیشتر در سال جاری، ۱۲۶ دانشمند ایرانی که در خارج از کشور مشغول تحصیل و تدریس هستند نامه ای برای رییس جمهور ایران حسن روحانی نوشتند و در آن خواهان آزادی امید کوکبی شدند. نامۀ آنها به حسن روحانی در انتها از وی میپرسید: “ادامه حبس طولانی یکی از دانشجویان موفق ایرانی چه پیامی به دیگر دانشجویان مشغول به تحصیل در خارج از ایران خواهد رساند؟”
به گزارش خبرنامه ملی ایرانیان از کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران؛ جامعۀ علمی بین المللی برای آزادی امید کوکبی تلاش بسیار کرده است. در سال ۲۰۱۳، جامعۀ فیزیک آمریکا (APS)، که یک نهاد بزرگ متشکل از پنجاه هزار فیزیکدان در سراسر جهان است، جایزۀ با پرستیژ ساخاروف خود را به امید کوکبی اهداء کرد. ماه گذشته ۲۸ دریافت کنندۀ جوایز نوبلنیز یک کمپین گسترده توسط «کمیتۀ دانشمندان دغدغه مند»، «کمیتۀ آزادی جهانی دانشمندان» و جامعۀ فیزیک آمریکا، از رهبر ایران خواستند امید کوکبی را آزاد کنند.
رهبر و مقامات ایران تا کنون به درخواست های جامعه بین المللی پاسخی نداده اند.
