بازار مسکن باوجود افتوخیزهای فراوان هر سال گرانیهای بیشتری به مردم تحمیل میکند، بر اساس آمارها شاخص کرایه مسکن اجاری در مناطق شهری تا ۳۷،۶ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش داشته است آنگونه که آمارهای خام سامانه ثبت املاک و مستغلات کشور نشان میدهد شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و کل مناطق شهری در خردادماه سال ۱۴۰۰ به ترتیب معادل ۳۳،۹ و ۳۷،۶ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد داشتهاند، این در حالی است که فاصله بین حداقل دستمزد و حقوق کارگران و کارمندان با اجاره مسکن هر روز بیشتر شده و بخش زیادی از حقوق کارگران و کارمندان صرف هزینههای مسکن و اجارهبهای آن میشود.
اجارههای سرسامآور در جنوبیترین محلات پایتخت و برای کم امکاناتترین خانهها بهحدی رسیده است که دیگر دستمزدهای کارگری جوابگوی آن نیست و کارگران تهرانی در شرایطی که هزینههای زندگیشان با شتاب قابل توجهی رشد داشته، اما دستمزدشان به شدت از هزینهها عقب افتاده است.
به عنوان مثال متقاضی اجاره خانهای به اصطلاح نقلی و حدود ۴۵ متر در منطقه نواب تهران که جزو ارزانترین محلهها برای اجاره مسکن به شمار میرود بر فرض آنکه ۳۰میلیون تومان به عنوان ودیعه داشته باشد، باید ماهانه سه میلیون و ۱۰۰ هزار تومان برای اجاره خانه بدهد. این در حالی است که شورای عالی کار حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۰ را ۲ میلیون و ۶۵۵ هزار تومان اعلام کرده است و همین گرانیها باعث میشود تا کارگران و کارمندان تهرانی به حاشیه شهر تهران پناه ببرند.
هر چند دولت برای حل این مشکل از طرحهای حمایتی مسکن سخن میگوید، اما اقساط سنگین وام، در واقعیت دهکهای کارگری را حذف میکند و متولیان مسکن به صراحت اعلام میکنند که طرحهایی مانند مسکن مهر یا ملی برای قشر متوسط طراحی شده است. به نظر میرسد که با افزایش نرخ تورم، فضای اجارهنشینی نیز بیش از آنکه به سمت دریافت پول رهن بالاتر برود؛ به سمت گرفتن اجاره بیشتر حرکت کرده است.
مالکان که بخش عمدهای از آنها در شهرهای بزرگ با مشکل کسری بودجه برای خود مواجهند، ترجیح میدهند از اجاره بالاتر برای زندگی روزمره استفاده کنند. گشتی در بازار اجاره نشان میدهد که استفاده از نرخهای «غیرمتعارف» برای مالکان به چیزی عادی تبدیل شده است. در منطقه ۵ نرخ رهن کامل واحدهای ۵۰ تا ۷۰ متر قدیمی حداقل ۲۵۰ میلیون تومان است و در واحدهای کمتر از ۵ سال بر اساس موقعیت و امکانات به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان میرسد.
رسانههای داخلی گزارش دادند؛ در تهرانپارس نیز که از تقاضای بالایی برای خرید و اجاره برخوردار است نرخ رهن کامل واحدهای ۵۰ تا ۷۰ متر، بسته به سن بنا و امکانات بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان تعیین میشود. به دلیل تراکم جمعیت برای رهن یک واحد نقلی قدیمی در مناطق ۱۴ و ۱۵ باید دستکم ۱۵۰ میلیون پرداخت کرد که البته اغلب از امکانات کامل برخوردار نیستند.
بررسیها نشان میدهد نرخهای پیشنهادی اجاره در مقایسه با اوایل تابستان افزایش یافته و حتی در دو هفته اخیر نیز قیمتها بالا رفته است. به تازگی، رستم قاسمی، وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در توییتر خود، برنامه اصلی این وزارتخانه را در صورت رای اعتماد گرفتن، برداشتن «تیغ تیز اجاره از گلوی مستاجران» عنوان کرده است. توصیفی که به واقع از شرایط عجیب و بیچفت و بست اجارهها در مناطق شهری چندان هم بیراه نیست.