اعدام در تاریخ حقوق کیفری، سنگین‌ترین مجازات به شمار می‌رود و از دیرباز دربسیاری از جوامع جهت برخورد با ناقضان قانون اعمال می گردید.قدیمی ترین سند مدون رسمی بازمانده، به ۱۸ قرن قبل از میلاد مسیح و حکومت حمورابی پادشاه بابل بازمی‌گردد که در آن سند ،مجازات ۲۵ جنایت، اعدام اعلام شده است. در یونان باستان نیز از مجازات اعدام جهت مجازات جرائمی چون قتل، خیانت و تجاوز و … به طور گسترده استفاده می‌شد .از آن زمان تا کنون انواع روش‌های مجازات اعدام در سراسر جهان ازجمله مصلوب کردن، غرق کردن، ضرب و شتم منجر به مرگ، سنگسار، سوزاندن در آتش، چهارمیل کردن، دار زدن،تیرباران، صندلی الکتریکی و تزریق کشنده جهت مجازات مجرمان به کار می‌رود.
اگرچه درگذشته اعدام در بسیاری ازکشورهای جهان انجام می‌شد اما امروزه ، تعداد زیادی از کشورها این روش مجازات را حذف نموده اند. فشارهای افکار همگانی و سازمان‌های مدافع حقوق بشر در کاهش صدور مجازات اعدام و یا کنار گذاشتن آن بسیار تاثیرگزار بوده‌اند،همچنین بعضی کشورهای جهان از راه برگزاری همه‌پرسی، اعدام را از قوانین قضایی خود برداشته‌اند. تا ماه مارس سال ۲۰۱۵، از تعداد ۱۹۵ کشور مستقل که عضو یا ناظر سازمان ملل متحدبوده‌اند ، در ۱۰۳ کشور (%۵۳) مجازات اعدام وجود ندارد.در ۶ کشور (%۳) مجازات اعدام به جز برای جرائم در شرایط خاص (مثل زمان جنگ) منسوخ شده‌است.در ۵۰ کشور (%۲۶) مجازات اعدام علیرغم وجود قانون مورد استفاده قرار نمی‌گیرد یا متوقف است ودر ۳۶ کشور (%۱۸) مجازات اعدام قانونی است و انجام می‌شود.
در میان کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان، تنها ایالات متحده و ژاپن به اجرای اعدام ادامه داده‌اند.
اعدام در ایران قانونی است. جرائمی که در قانون برای آنها اعدام پیش‌بینی شده شامل قتل، تجاوز، آزار جنسی کودکان، لواط، قاچاق مواد مخدر، سرقت مسلحانه، آدم ربایی و محاربه می‌شوند. بنا بر گزارش احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، از اول ژوییه ۲۰۱۳ تا آخر ژوئن ۲۰۱۴ (۱۰ تیر ۱۳۹۲ تا ۹ تیر ۱۳۹۳)، تعداد اعدام شدگان در ایران به رقم کم سابقه ۸۵۲ نفر رسیده است. آقای شهید، در ششمین گزارش خود از وضعیت حقوق بشر در ایران، که برای بررسی در نشست اکتبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد تهیه شده بود، تصریح کرد که در شش‌ماهه اول سال ۲۰۱۴ (۱۱ دی ۱۳۹۲ تا ۹ تیر ۱۳۹۳) ۴۱۱ نفر اعدام شده‌اند که ۸ نفر آنها هنگام ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال سن داشته‌اند.
این تعداد اعدام در سال ۲۰۱۴ در حالی صورت گرفته که روند صدور احکام اعدام در ایران در یک دهه گذشته، رو به افزایش بوده و از ۹۹ مورد در سال ۲۰۰۴، به ۸۵۲ مورد در سال ۲۰۱۴ رسیده است. بنا بر گزارش سازمان عفو بین‌الملل، ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی در اجرای حکم اعدام پیشتاز بود. بر اساس این گزارش بیشترین حکم اعدام در جهان در این سال در ایران اجرا شده است.
امابرای شناخت بیشتربد نیست کمی به انواع اعدام در ایران بپردازیم.
اعدام قصاص ،این اعدام در قبال قتل عمد اجرا می‌شود و دارای شرایط خاصی است. حضور شاکی خصوصی در آن به قدری پررنگ است که آن را از قلمرو قواعد آمره خارج می‌کند و اجازه ولیّ فقیه و دیگر عوامل در آن مؤثر است.
اعدام حدّ،با توجه به تعاریف فقهای مسلمین از «حدّ»، اعدام حدّی را می‌توان این‌گونه تعریف کرد: «مجازات مرگی است که از طرف شارع معیّن شده و نمی‌توان آن را به کمتر از مرگ تقلیل داد.» اعدام حدّی بر طبق یک تقسیم‌بندی، دارای انواع زیر است:جرایم جنسی،شامل زنا و لواط.جرایم علیه دین و امنیت اجتماعی،شامل محاربه و ارتداد.جرایم تکرار جرم،همچون تکرار سه بار زنا که برای بار چهارم، حدّ اعدام جاری می‌شود.
اعدام تعزیر
ظاهرا فقها و سران جمهوری اسلامی ،با استناد به اینکه اعدام قانون دینی ایست و تنها راه حفاظت جامعه مسلمین ،تا به امروز توانسته اند در مقابل فشار افکار عمومی داخلی و خارجی و اعتراضات فعالین حقوق بشر مقاومت نموده و اعدام را در قالب یکی از شایع ترین روش های برخورد با جرم ،اعمال نمایند.
هولناک ترین سالهایی که پس از شورش سال پنجاه و هفت ، از اعدام برای نسل کشی استفاده شد،مربوط به کشتار دهه شصت خصوصا سال شصت و هفت بود که جمهوری اسلامی با قتل عام وکشتار فله ای مخالفان در حبس ،ترس فراگیرو استبداد را بر جامعه مستولی نمود. طی این واقعه عده بسیاری از زندانیان سیاسی مخالف در زندان‌های جمهوری اسلامی در ایران در ماه‌های مرداد و شهریور ۱۳۶۷ اعدام شدند. به طور کلی جرم این زندانیان همکاری با سازمان‌های مخالف جمهوری اسلامی به خصوص سازمان مجاهدین خلق ایران و همچنین طیف‌های مختلف گروه‌های چپ و کمونیست،انشعابات مختلف چریک‌های فدایی خلق، سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)، حزب توده ایران، سازمان انقلابی کارگران ایران (راه کارگر)، سازمان پیکار، کومه‌له، حزب کمونیست ایران و دیگر سازمان‌های کوچک فعال در ان زمان بود. این اعدامیان متعلق به همه گروه های سیاسی، اجتماعی، قومی و مذهبی بوده اند و حکومت با این رفتار راه را بر هر گونه دگراندیشی و اعتراض مسدود نمود، تعداد قربانیان این واقعه نزد مراجع مختلف متفاوت و به روایتی تنها در زندان اوین نزدیک به 5000 نفر اعدام شدند . بیشتر اعدام‌شدگان چپ‌گرای زندان‌های تهران در گورهای دسته‌جمعی درگورستان خاوران به خاک سپرده‌شدند.حاکمان جمهوری اسلامی تا به امروز هرگز رفتاری برای عذرخواهی از بازماندگان این نسل کشی متوحشانه انجام نداده اند،مسئولیت اصلی این نسل کشی متوجه خمینی ،رهبر شورش بوده و اطرافیانش از قبیل خلخالی ، حسینعلی نیری ،مرتضی اشراقی، مصطفی پورمحمدی،……….عاملین این جنایت بودند.البته نباید فراموش کنیم که این نسل کشی در دادگاههای سه دقیقه ای با جنایات هولناک دیگری از جمله شکنجه های قرون وسطایی زندانیان،تجاوز به دختران و زنان در شب قبل از اعدام جهت تحقق ایات شیطانی که اعدام دختران باکره را مجاز نمی داند و شلاق تا پای مرگ توسط کابل های سیمی وتابوت های مرگ برای تا سرحد مرگ ترسانیدن ،همراه بوده است.
متاسفانه به دلیل سکوت و بی تفاوتی جامعه در برابر این گونه جنایات ، جمهوری اسلامی در طول عمر سی و هفت ساله اش ،این شیوه های برخورد با مخالفانش رادرجامعه نهادینه نموده و محق جلوه داده ،به گونه ای که در جریانات مربوط به خانم زهرا کاظمی ،خبرنگار به قتل رسیده توسط قاضی مرتضوی ،دربسیاری از طرح های امنیت اجتماعی، که دستگیر شدگان مورد تجاوز، برهنه کردن عورت قرار گرفته‌اند، پیرامون حمله نیروهای امنیتی و بسیجی به کوی دانشگاه تهران ودانشگاه تبریز که تعدادی از دانشجویان به اعمال آزار جنسی اشاره کرده اند ،همچنین در اعتراضات سال هشتاد و هشت ،که حکومت با همان شیوه گذشته با معترضین برخورد نموده و به برخی از بازداشت‌شدگان به وسیله باتوم و شیشه نوشابه دربازداشتگاه کهریزک تجاوز شد ،قتل عمد روح الامینی ، حمید کامرانی ، امیر جوادی‌فر ، رامین قهرمانی ، ترانه موسوی و الناز بابا زاده،………..در جریان قتل ستار بهشتی،و ……………از شکنجه وخشونت قبل ازقتل و اعدام استفاده گردید.
امروزه نیز زیر پوشش اعدام قاچاقچیان مواد مخدر، جمهوری اسلامی، در تلاش برای حذف مخالفان و دیگر اندیشان می باشد،در سالهای اخیر با صدر وقیحانه حکم اعدام برای رهبر عرفان حلقه یا برخی از دگراندیشان بهایی یا صدور احکام ظالمانه برای نوکیشان مسیحی در لفافه ارتداد،سعی در افزایش ترس عمومی وایجاد اختناق دارد .
متاسفانه در تمامی این سالها حکومت جهل وجنون با استفاده از فرهنگ سازی غلط وبه راه انداختن کارناوالهای مرگ در اماکن عمومی،سعی در تشدید ترس وفراگیر کردن ان درجامعه نموده است.
آیا زمان آن نرسیده که جامعه ایران با یک حرکت ملی ،با نه گفتن به اعدام و پیوستن به مدافعه از حقوق انسانی به دور از توحش و جانبداری های قرون وسطایی مذهبی ،با توسل به عقلانیت و قانون ،سعی در ریشه یابی و رفع عوامل جرم به جای اعدام و اشاعه توحش ،بنماید؟
دهم اکتبر روز جهانی مبارزه برای لغو اعدام ،برتمامی پاس دارندگان زندگی گرامی باد،به امید روزی که به جای جمع شدن برای تماشای اعدام و خاموشی یک زندگی،ایرانیان دست در دست هم ،با مدد از عقلانیت،سدی باشند در مقابل انجام هرجرم.
ایا انجام مراسم متوحشانه اعدام ،سزاوار ملتیست که منشور حقوق بشر را به عنوان نخستین بیانیه حقوق بشر در پانصدو سی وهشت سال پیش از میلاد مسیح به جهانیان هدیه نموده ؟به امید روزی که اعدام را فقط در کتب تاریخی بازیابی کنیم.سرزمین پاک اهورا با سه پاس مقدس پندار و گفتار وکردار نیک ،می تواند به دوران توحش به ارث رسیده از اعراب پایان داده و همانگونه که بزرگترین امپراتوری تاریخ با عدالت و انصاف اداره می شد بی نیازی به قتل واعدام،اداره شود.به امید ان روز
پاینده باد ایران
سهیلا زرندی
