دکتر کاوه احمدی علی آبادی
عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری
عضو جامعه شناسان بدون مرز
شطرنج بازان حرفه ای می دانند زمانی در یک سوی صفحه مهره های باارزش را واگذار می کنید که در سوی دیگر کار را تمام کنید؛ تنها آن گاه مهره های از دست داده هیچ بهایی برای تان نداشتند، چون بازی را به سود خود تمام کردید و در غیر این صورت، هر مهره ای را که از دست دادید شما را به باخت بیشتر سوق می دهد.
حکومت ترکیه در وضعیتی مشابه به سر می برد و بازی های غلط مشابه ای را مرتکب شده است. حزب عدالت و توسعه به امید رسیدن به صلح با پ. ک. ک. دستگیری ها و اقدامات قهری علیه آن سازمان را متوقف کرد و درست حالا که در حساس ترین شرایط منطقه ای برای کردها به سر می بریم، آتش بس را پایان یافته اعلام نمود. در نتیجه پ. ک. ک. قوی تر از همیشه در مقابل حاکمیت و ارتش ترکیه ظاهر شده و امنیت تمام مناطق کردنشین را برهم زده است و تمام انعطاف هایی که حکومت ترکیه برای رسیدن به صلح صورت داده با این تصمیم اشتباه در پایان آتش بس به مثابه کارت برتر برای پ. ک. ک. ظاهر شده اند. تو گویی دولت ترکیه در طول این چند سال در جهت تقویت و بازسازی پ. ک. ک. کمک کرده و حالا در موقعیت حساس منطقه ای دشمن اش را وارد فاز نظامی نیز کرده است! به عبارتی، دولت ترکیه با ناشی گری تمام بحران کردها را که مسأله ای بیرون از مرزهایش بود، با اصرار به مسأله ای داخلی برای کشورش بدل کرد؛ آن هم زمانی که کردها از هر نظر آماده تر برای نبرد مسلحانه، استقلال و هر گونه اقدام دیگری هستند.
در این میان حرفه ای ترین و البته رندانه ترین بازی توسط میت صورت گرفته است و طراحان آن توانستند با قرار گرفتن در نقاب دوست در کنار اردوغان (بر اساس این ضرب المثل معروف که به دوستانت نزدیک باش و به دشمنانت نزدیکتر) او را به همان جاهایی بکشانند که برای باخت اش ضروری بود. میت ابتدا با رو کردن چند فایل صوتی شنود مکالمات مقامات ترک، مهمترین حامی پنهان حزب عدالت و توسعه برای رسیدن به قدرت در طول این سال ها یعنی جماعت گولن را در مقابل باند اردوغان قرار داد. با این حرکت دو سویه، هم جماعت گولن را در همه جای ترکیه زد و هم موجب شد تا اردوغان برای خنثی سازی اقدامات جماعت گولن به میت پناه برد. حالا دیگر افسار اردوغان در دستان میت بود و در نقش تنها آلترناتیو اردوغان او را به هر جا که می خواست می کشاند (اشتباه بزرگی که مرسی نیز مرتکب شد و با وجود دریافت هشدارها، به تیم امنیتی اطراف اش در نهاد ریاست جمهوری چسبید که نتیجه اش را نیز همگان دیدند). میت پس از این که با ترور چند فعال کرد در اروپا نتوانست مانع آغاز مذاکرات صلح شود، این بازی رندانه را شروع کرد و تاکنون با موفقیت کامل پیش برده است. نخست مذاکرات صلح را با تحمیل شروط طی بازجویی فرو کاست که اینک نتیجه آن را می بینید. سپس به جای کردها، داعش را به عنوان راه حل برای اردوغان معرفی کرد و آن یک طعمه جذاب برای تعدادی اسلام گرای ظاهربین و متعصب بود و توجیه اقتصادی خرید نفت ارزان توسط داعش را نیز به عنوان مزیت بدان افزود تا بدان حد که اردوغان طی یک سردرگمی آشکار متحد مهم اش بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق را رها کرد و نه تنها طی حمله داعش به اقلیم کردستان به کردها کمک نکرد، بلکه سوی داعش را گرفت و برای ردگم کنی نیز طی ساخت و پاخت با داعش، اعضای کنسولگری به گروگان گرفته شده خودش در عراق را به عنوان توجیه بی عملی اش آورد (بماند که بعداً بدون هیچ مشکلی همه شان توسط داعش آزاد شدند). اما آن یک نمایش (که فکر کردند خیلی زرنگ هستند!) برای پنهان سازی باند اردوغان پشت نقاب داعش کافی نبود. اگر داعش می خواست در هر نقطه از ترکیه مثل آب خوردن می توانست عملیات انتحاری صورت دهد و ارتش ترکیه نیز هیچ کجا نه تنها مانع داعش نشد، بلکه آنان را تجهیز و تسلیح کرد و وقایع متعدد لو رفتن محموله های ارسالی از طرف میت برای داعش، حملات داعش از مرز ترکیه به کردها که فیلم برداری شده و در اینترنت قرار گرفت و عدم انجام عملیات جدّی علیه داعش حتی تا همین حالا که دولت ترکیه در لفظ از مبارزه با داعش حرف می زند، دولت ترکیه و اردوغان را از موفق ترین کشور در ابتدای بهار عرب، به یک شکست خورده تمام در میانه راه بدل کرد و جملگی برملا نمود که چگونه میت تعدادی اسلام گرای هالو را به بازی گرفته است و خبر ندارند که چه خوابی هایی برای شان دیده است. از دست دادن متحد بزرگش، آمریکا و انزوای جهانی و حتی منطقه ای و در یک کلام شکست کامل در عرصه (سیاست) خارجی نتیجه مستقیم این مواضع پی در پی و سراسر اشتباه باند اردوغان بود؛ بماند که در این خطا و حتی انحراف بزرگ، خانواده اردوغان نیز بسیار دخیل بودند.
آخرین بازی میت پروژه تجدید انتخابات ترکیه با طعمه انحصار قدرت اردوغان است. میت چون مورد گذشته جلوی اردوغان طعمه ای گذاشته که با گام گذاشتن بدان دام زیر آن آشکار می شود و زمانی باند اردوغان متوجه می شوند که دیگر فرصتی برای بازگشت یا جبران برایشان نیست، همان گونه که برای مرسی در مصر نبود. میت به اردوغان وعده داده که در صورت درگیری با پ. ک. ک. و وانمود جنگ با داعش (برای تصحیح چهره اردوغان نزد افکار عمومی ترکیه که به عنوان حامی داعش شناخته می شود) احساسات ملی گرایانه ترکیه برانگیخته شده و حزب عدالت و توسعه آرای از کف داده را بدست می آورد تا با تشکیل اکثریت تک حزبی هم قانون اساسی را تغییر دهد و هم اختیارات رئیس جمهور را افزایش دهد. ولی حتی یک مبتدی نیز می تواند بفهمد که این بازی ای نیست که اردوغان در آن برنده شود. چون با شروع جنگ در مناطق کردنشین ترکیه، او بقیه آرای کردهای ترکیه را که برایش باقی مانده می بازد و تهییج تمایلات ملی گرایانه ترک نیز به آرای حزب عدالت و توسعه نمی افزاید، بلکه به آرای احزاب جمهوری خواه خلق و حرکت ملی ترکیه می افزاید که هم ملی گراتر هستند و هم مخالف مذاکرات صلح و گفتگوی دولت با پ. ک. ک. بودند و اردوغان به عنوان طراح مذاکرات صلح عامل اصلی درگیری های داخلی ترکیه شناخته می شود. میت وعده داده بود که در صورت حمله ارتش ترکیه با دستور دولت ترکیه به نیروهای پ.ک.ک. در خاک عراق (و حتی سوریه) و عدم درگیری در مناطق کردنشین ترکیه، اردوغان افکار عمومی کردها را نمی بازد و مورد استقبال نیز قرار می گیرد، اما چنین نشد و میزان نفوذ پ.ک.ک. به خصوص در مناطق روستایی کردنشین و زازاهای ترکیه -که برای احزاب رقیب قابل برآورد و ارزیابی بود چه رسد میت، به سرعت درگیری ها را به داخل مرزهای ترکیه کشاند و اینک حتی به شهرها رسیده و دولت را مجبور کرده که به محاصره شهرهای کشور خودش روی آورده و به دام کشتار کرد و ترک و دیگر اقوام ترکیه کشیده شود (اسد نیز تقریباً همین گونه آلوده به کشتار مردم خودش شد و با تکیه و اعتماد به نیروهای امنیتی و حزب بعث ناگهان چشم باز کرد و دید -از طرف مجامع بین المللی به یک جنایتکار جنگی بدل شده است ونه راه پس دارد و نه راه پیش). برخلاف تصورهای کودکانه کسانی که جنگ با پ.ک.ک. را یک راهکار برای دولت ترکیه می پندارند و شرایط ترکیه را با سوریه متفاوت می شمارند، نیاز نیست تا ترکیه به سوریه ای دیگر بدل شود، فقط کافی است اندکی هرج و مرج به همراه بحران امنیتی و اقتصادی روی دهد و ماندگار شود تا با ورود ارتش ترکیه به صحنه، نه فقط کار حزب عدالت و توسعه که کار همه اسلام گرایان ترکیه برای همیشه تمام شود. میت چند سناریو پیش روی اردوغان گذاشته که جملگی به نتایجی که باند اردوغان دنبال می کند منتهی که نمی شود هیچ، آغازی برای پایان اسلام گرایان در ترکیه خواهد بود. یکی از موارد حذف حزب دموکراتیک خلق هاست که درصد بالایی از آرای کردها را جذب کرده و بخش بزرگی از ریزش آرای عدالت و توسعه به جذب آراء توسط آن حزب برمی گردد. مورد دیگر، تقلب درانتخابات با اندکی دستکاری به نفع حزب عدالت و توسعه است. در هر دو سناریو نه فقط کردها و احزاب دیگر ترکیه نتیجه را نخواهند پذیرفت، بلکه افکار عمومی ترکیه نیز آن را پذیرا نخواهد شد و شهرهای بزرگ و ترک نشین دستخوش تظاهرات و شهرهای شرقی و کردنشین و زازا و علوی نشین تقریباً فلج می شوند. اگر همه چیز طبق نقشه پیش رود، کاهش شدید ارزش پول ترکیه، افت شدید سرمایه گذاری و عایدات حاصل از تروریست به یک بحران اقتصادی تمام عیار برای دولت ترکیه بدل می شود و آن بدنبال خود بحران اجتماعی را در پی خواهد داشت. و این دقیقاً همان چیزی است که “استراتژی غیرمستقیم” میت و “هدف پنهان اصلی” اوست تا ارتش وارد معرکه شود و با وقایع رخ داده نه به مثابه کودتا که “به عنوان منجی” توسط افکار عمومی ترکیه پذیرفته و حتی “طلب” شود. اتفاقی که با تفاوت هایی در مصر نیز افتاد، با این تفاوت که اخوانی های ناشی درمصر تنها مصیبت شدند، اما حزب عدالت و توسعه در طول سال های گذشته دستاوردهای مثبت متعددی داشته که مهمترین شان بهبود وضعیت مناطق کردنشین و اقلیت ها بوده است؛ گرچه با توقف مذاکرات صلح و آشتی ملی، حزب عدالت و توسعه نیز می رود تا مزیت هایش برای برای ماندن از دست دهد! تمدید یکساله اوضاع به بهانه بحرانی بودن وضعیت امنیتی کشور نیز کمکی به اردوغان نمی کند و آن مدت بر شدت و عمق بحران افزوده می شود و دقیقاً سررسید تعویض دولت آمریکا نیز هست؛ چیزی که ارتش ترکیه و تندروهای اسرائیلی برای آن لحظه شماری می کنند. آینده همه چیز را روشن خواهد کرد؛ چون این بازی انتهایی نیز دارد.
