اگر تنها یک چیز وجود داشته باشد که به تقریب همه فیلسوفان ظاهراً در آن اتفاق نظر داشته باشند، دشواریهائی است که مسئله آزادی در بر دارد.
به عقیده لایب نیتس ” مسئله بزرگ جبر و اختیار ( آزادی) به ویژه در ایجاد بدی و منشاء آن” هزاران توئی را تشکیل میدهد که “عقل انسان اغلب در آن حیران می ماند“. هیوم آنرا ” بغرنج ترین مسئله متافیزیک” می داند.
به عقیده کانت اندیشۀ متالیِ آزادی، که همیشه عقلِ نظری را دچار ” دردسری بزرگ” می کند ” سد راه واقعی فلسفه” است. حتی شوپنهاور مسئله اختیار را یکی از ” ژرف ترین و دشوارترین مسئله های فلسفه نوین” می داند.
پیچیدگی مسئله آزادی ناشی از تعداد معنای آن است.
آزادی مسئله ای روانشناختی است چراکه روانشناسی با پژوهش درباره اعمال و فرایند عامل که مقدم بر آن است، ملازمه دارد.
چون آزادی در اندیشه های حاکمیت، قانون، حقوق و غیره سهیم است، موضوع حساسی در فلسفه سیاسی است.
آزادی به گفتۀ ایزایابرلین ” واژه ای با اشکال گوناگون”، متغییر و در نیافتنی است.
آزادی چیست؟
